یک مدرس جامعه‌شناسی: جدا کردن جامعه‌شناسی از دین و برگرداندن آن به آکادمی، نسلی علاقه مند به آن علم تربیت کرد
اعتماد در آخرین شماره هفته گزارشی از نشست «جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» منتشر ساخته و به معرفی یک کتاب فلسفی پرداخته است.
روزنامه اعتماد در صفحه 7 گزارشی از جدیدترین نشست از سلسله سمینارهای «جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» را منتشر ساخته و زیر عنوان «خوب و بد توسلی شدن جامعه‌شناسی» نوشته است: «نشست نقد و بررسی کتاب «نظریه‌های جامعه‌شناسی و جستارهایی در جامعه‌شناسی معاصر» نوشته غلامعباس توسلی، جامعه‌شناس برجسته ایرانی با حضور عباس وریج کاظمی، عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و رحیم محمدی، مدرس جامعه‌شناسی دانشگاه امام حسین(ع)، دوشنبه دهم اسفندماه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.»
نظریه‌های جامعه‌شناسی فاقد روح انتقادی درباره جامعه است
در ابتدای این گردهمایی، عباس وریج کاظمی، عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی سخن را با اشاره به تجربه خود از مطالعه کتاب «نظریه‌های جامعه‌شناسی» آغاز کرد و گفت: «با وقوع انقلاب فرهنگی، توسلی سعی کرد با نگارش این کتاب، جامعه‌شناسی را حفظ کند، بنابراین با همکاری دفتر حوزه و دانشگاه جزوه‌هایی که در حوزه جامعه‌شناسی وجود داشت به صورت این کتاب منتشر شد. در واقع این کتاب حاصل وحدت کاذب میان حوزه و دانشگاه بود تا جامعه‌شناسی در جامعه باقی بماند.»
این استاد جامعه‌شناسی با بیان اینکه توسلی شدن نظریه‌های جامعه‌شناسی پیامدهای مثبت و منفی متعددی داشت، افزود: «یکی از تبعات منفی این بود که نظریات به شکل کپی‌وار در این کتاب وارد شد و برای خودِ نظریه موضوعیت داشت و فهم آن برای مخاطب سخت بود.»
کاظمی با تاکید براینکه توسلی شدن نظریه‌های جامعه‌شناسی، خود نظریه‌پرداز را صاحب ارزش می‌کرد، گفت: تجربه دهه ٧٠ نشان می‌دهد این اثر، نظریه‌پردازانی چون پارسونز، دورکیم و… را به خدایانی دست‌یافتنی تبدیل می‌کرد که گویا ما اساسا نمی‌توانیم چنین نظریه پردازانی را در کشور داشته باشیم.
او که سخنان انتقادی خود را برای نقد این کتاب توسلی و نقد جریان حاکم بر علوم اجتماعی در آن دوره توصیف نموده، گفته است: «غلامعباس توسلی جزو پدران جامعه‌شناسی در ایران است. امروز ما مشکل نظریه‌پردازی در ایران داریم و نمی‌توانیم کتاب‌هایی را تولید کنیم که بگوید جامعه‌شناسی چیست و چرا به جامعه‌شناسی نیاز داریم. ما باید بتوانیم به جامعه بفهمانیم که چرا به جامعه‌شناسی نیاز دارند.»
توسلی جامعه‌شناسی را به آکادمی برگرداند
در ادامه این نشست، رحیم محمدی، مدرس جامعه‌شناسی دانشگاه امام حسین (ع)گفت: «زمانی از دو تن از جامعه‌شناسان پرسیدم که چرا شما به خواندن جامعه‌شناسی روی آوردید؟ هر دو پاسخ دادند که ما شریعتی را می‌شناختیم و تحت تاثیر او و برای یافتن او به دانشکده علوم اجتماعی آمدیم.»
وی در ادامه با اشاره به سهم غلامعباس توسلی در نجات علم جامعه‌شناسی گفت: «در دوره‌ای از تاریخ ایران که تاریخ انقلاب است، علم، ایدئولوژی، دین، فلسفه و تاریخ همگی باهم ترکیب شدند تا اوضاع را تغییر داده و اوضاع جدیدی بیافرینند و کسانی مانند شریعتی در این قافله نقش دارند که دین، جامعه‌شناسی، ایران و ایرانی را به روش خود می‌خواند.
بعد از پشت سر گذاشتن این تجربه به ناگاه یک گسست و فاصله‌گذاری رخ می‌دهد، بدین معنا که جایگاه دانشگاه، علم و جامعه‌شناسی مشخص و متمایز شود. در این میان نیز نقش غلامعباس توسلی مهم می‌شود و در واقع به عنوان کنشگر اجتماعی، نویسنده و معلم جامعه‌شناسی خودش را نشان می‌دهد و جامعه‌شناسی را به مثابه علم و نه ایدئولوژی یا کنشگر انقلابی و نیروی مبارز تلقی می‌کند. در واقع توسلی در دوره‌ای می‌کوشد تا جامعه‌شناسی را از دین و ایدئولوژی جدا کند و آن را به آکادمی برگرداند. در نتیجه نسلی را تربیت کردند که عرق جامعه‌شناسی دارد و در فهم جامعه‌شناسی می‌کوشد.»
ردپای توسلی را باید در سایر آثار او دنبال کرد
افسانه توسلی، فرزند غلامعباس توسلی و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا در ادامه با اشاره به اهمیت توجه به زمینه‌هایی که این کتاب در آن نوشته شده، گفت: «باید در نظر داشته باشید زمانی که کتاب «نظریه‌های جامعه‌شناسی» نوشته شد، انقلاب فرهنگی رخ داد و علوم انسانی و جامعه‌شناسی در کشور مدعیانی پیدا کرد؛ بنابراین هدف نویسنده در این کتاب، ساکت کردن مدعیان خارج از میدان بود.»
وی افزوده است: «توسلی تلاش کرد تا با نگاهی فاقد ایدئولوژی، جامعه‌شناسی را از حمله مدعیانش نجات دهد؛ بنابراین ما باید ببینیم که انتظارمان از این کتاب چیست؟»
فیلسوفان سیصدساله به زبان ساده حرف می زنند
اعتماد در صفحه 7 به معرفی کتاب «نگاهی اجمالی به فلسفه از روشنگری تا امروز»، اثر «ربرت تسمیر» پرداخته و با اشاره به اینکه این کتاب نگاهی اجمالی به فلسفه ٣٠٠ سال اخیر غرب انداخته، از آن با عنوان معرفی کننده مهم‌ترین فیلسوفان دوره روشنگری تا امروز به زبان ساده یاد کرده است.
گزارشگر در ادامه، به مرور تقسیم بندی کتاب از نظر تاریخی پرداخته و می نویسد: «این کتاب از دوران باستان و مسیحیت آغاز می‌کند، به فلسفه سده‌های نخستین عصر جدید و دوره روشنگری می‌پردازد و پس از مرور استادان اندیشه و امر مطلق، آزادی و عدالت اجتماعی در سده ١٩ میلادی، به جهان و انسان در اواخر سده ١٩ میلادی، نگاهی نو می‌اندازد و سپس نسیمی تازه در متافیزیک آغاز سده ١٩ میلادی، فلسفه در مرزهای منطق و علم، کنش خردمندانه در نبرد ایدئولوژی‌ها و راه‌های نوین فلسفه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
هر فصل با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که نگاهی کلی به آن دوره تاریخی دارد. سپس به کمک معرفی مختصر سرواژه فلسفی و بحث فلسفی، آنچه در مقدمه آمده ژرف‌تر بیان می‌شود.»
اعتماد در آخرین شماره هفته گزارشی از نشست «جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» منتشر ساخته و به معرفی یک کتاب فلسفی پرداخته است.مرور مطبوعات/ پنج‌شنبه 13 اسفند/ روزنامه اعتماد
