حجاب یا تفرقه از منظر دین

سال‌هاست که جامعه ما در موضوع پوشش و حجاب، به ویژه پوششِ بانوان دچار التهاب و چالش است. گروهی از دینداران و مسئولان، دغدغه رعایتِ حجاب از ناحیه شهروندان را دارند. از سوی دیگر بخش قابل توجهی از شهروندان، پوششِ موردِ نظر را برنمی تابند و در عمل نسبت به آن کم اعتنا هستند.

نگارنده ضمن ارج نهادن به احساسِ مسئولیّت و دغدغه مندیِ دینی، درصددِ بیانِ این نکته مهم است که اگر این حساسیت، منجر به تفرقه و دوقطبی شدنِ جامعه بشود، ادامه تنش با برخی آموزه های قران و حدیث ناسازگار به نظر می‌رسد.

شواهدِ متعدد دینی، «تفرقه در جامعه» را خطِ قرمزِ بسیاری از دیگر حساسیت‌های دینی می‌داند.

برخی از این شواهد را مرور می‌کنیم:

1. همه ما شیعیان موضوع امامت و ولایت را از مهمترین آموزه‌های دینی می‌دانیم در عین حال تاریخ، صبر و مماشاتِ 25 ساله علی (ع) در همین موضوع را ثبت کرده است. بعدها علی (ع) «پرهیز از تفرقه» را یکی از علت‌هایِ شکیبایی در برابر این کجروی بیان می‌کند.[1]

2. علی (ع) بعد از 25 سال خانه نشینی، با اصرار مردم خلافت را می‌پذیرد. ایشان در حدیثی بیش از بیست مورد از بدعت‌های خلفای سابق را مطرح نموده و ضمن اعلام این نکته که این امور، منطبق با دین نیست، اما به دلیل حفظِ جمعیتِ لشکریان، از مخالفتِ عملی با آنها خودداری می‌کند.[2]

3. از جمله بدعت‌ها در میان برخی مسلمانان «نماز تراویح»[3] است. در دوران حکومت علی (ع) عده‌‌ای می‌خواستند همچون دوران خلیفه دوم و سوم، این نماز را در مسجد به جماعت بخوانند. ایشان ابتدا مانع شدند اما با اعتراض برخی مسلمانان روبه‌رو شدند که چرا سنتِ خلیفه دوم تعطیل بشود لذا علی (ع) اجازه اقامه نمازِ جماعتِ تراویح را دادند[4] 
4. موسی (ع) برای ملاقات با خدا به طور سینا رفت و امّت خود را به برادرش هارونِ پیامبر سپرد اما بهنگام بازگشت با گوساله‌پرستیِ امّتِ خود مواجه شد. او با خشمِ تمام از برادر پرسید که چرا مانعِ بت‌پرستیِ آنان نشدی؟ و هارون گفت: «ترسیدم که مرا به تفرقه انداختن میانِ بنی اسرائیل متهم کنی!»[5]

یعنی «تفرقه» چنان سمّ مهلکی بر یک جامعه است که هارونِ پیامبر جهت پرهیز از آن، با گوساله‌پرستان برخوردِ لازم را نمی‌کند.

همه شهروندانِ دلسوز به یاد بیاورند که درگذشته ازهم پاشیدنِ امت اسلامی در نتیجه تفرقه بوده، و استعمار و استثمارِ بیگانگان در نتیجه تخم تفرقه به ثمر نشسته است.

اکنون که جامعه ما بعد از عملیات وعده صادق، به اتحاد و همدلیِ محسوسی نائل شده، باید کوشید موضوعِ حجاب و هیچ موضوعِ دیگری، خطِ قرمزِ تفرقه را عبور نکند.

بدیهی است دشمنان ما که در طول تاریخ از طریق تفرقه‌انداختن سودها برده‌اند، با دست‌هایِ پنهانِ خویش از هر دو طرف بر آتش اختلاف بِدَمند و بر حفظِ حجاب از یکسو و کنار نهادنِ آن از سوی دیگر پافشاریِ دوچندان بکنند.

* محمدتقی سهرابی‌فر استاد درس خارج حوزه علمیه قم

ارجاعات:

[1]  « و ایم الله لو لا مخافه الفرقه بین المسلمین و أن یعود الکفر و یبور الدین لکنا على غیر ما کنا لهم علیه » ترجمه: « به خدا سوگند اگر از پراکندگى و تفرقه مسلمانان و بازگشت کفر و اضمحلال دین بیمناک نبودم, با ستمگران غاصب به طرز دیگرى رفتار مى کردم » (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج1، ص 308) و نیز: «فرایت ان الصبر على ذلک افضل من تفریق کلمه المسلمین …» ترجمه «صبر و شکیبایی را بهتر از تفرقه میان مسلمانان دانستم» (مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۹، ص۶۳۲)

[2]    «… قَدْ عَمِلَتِ الْوُلَاهُ قَبْلِی أَعْمَالًا خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اللَّهِ ص مُتَعَمِّدِینَ لِخِلَافِهِ نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ وَ لَوْ حَمَلْتُ النَّاسَ عَلَى تَرْکِهَا وَ حَوَّلْتُهَا إِلَى مَوَاضِعِهَا وَ إِلَى مَا کَانَتْ فِی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی حَتَّى أَبْقَى وَحْدِی أَوْ قَلِیلٌ مِنْ شِیعَتِیَ …» (کلینی، کافی، ج8، ص 58 – 63)

[3] نماز تَراویح نمازهای مستحبی شب‌های ماه رمضان که اهل‌سنت به‌دستور خلیفه دوم آن را به جماعت می‌خوانند، اما شیعیان به‌جماعت خواندن آنها را بدعت می‌دانند.

[4] حرّ عاملی، وسائل الشیعه (الاسلامیه)، ج۵، ص۱۹۲

[5] « قَالَ یَا هَارُونُ مَا مَنَعَکَ إِذْ رَأَیْتَهُمْ ضَلُّوا أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَیْتَ أَمْرِی قَالَ یَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْیَتِی وَلَا بِرَأْسِی إِنِّی خَشِیتُ أَنْ تَقُولَ فَرَّقْتَ بَیْنَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِی» (طه/ 92-94)