محدودیت‌های مرتبط با پوشش مذهبی برای زنان
در اکثر کشورهای جهان، اختیار زنان برای استفاده از نمادها یا پوشش‌های مذهبی با محدودیت‌هایی مواجه است. به‌طورکلّی، محدودیت‌های مرتبط با الزام استفاده از پوشش مذهبی کمتر از محدودیت‌های مرتبط با عدم استفاده از این دست پوشش‌ها هستند. در سال‌های اخیر، در اکثر کشورها قوانین یا سیاست‌های اتّخاذ شده که بر مبنای آنها، زنان به طور کامل یا نسبی اجازۀ استفاده از پوشش مذهبی ندارند.
.png)
قوانین یا سیاست‌های مبنی بر محدودسازی اختیار استفاده از پوشش مذهبی برای زنان در اروپا رایج‌تر بوده‌اند. 18 کشور از 45 کشور این قارّه، دست‌کم دارای یک محدودیت این‌چنینی بوده‌اند. تعداد بسیاری از کشورهای اروپایی نیز استفاده از بعضی انواع البسۀ مذهبی را در اماکن عمومی قدغن کرده بودند. برای نمونه، فرانسه و بلژیک استفاده از پوشش چهره(نقاب) را ممنوع کرده بودند و ناقضان این قانون را به پرداخت جریمه ملزم می‌کردند.
در خاورمیانه و آفریقای شمالی، کشورهای عراق، لیبی، عربستان سعودی و سودان دارای قوانینی بوده‌اند که زنان را ملزم به حجاب می‌کردند. کشورهای الجزیره، مصر، اسرائیل و عمان نیز سیاست‌هایی دارند که اختیار زنان را برای استفاده از البسۀ مذهبی دست‌کم در بعضی موقعیت‌ها محدود می‌سازد. برای مثال دولت مصر کارکنان زن هواپیمایی ملّی را از حجاب منع کرده است. نیروهای امنیتی اسرائیل نیز حجاب را برای زنان زندانی فلسطینی، در زمان بازپرسی ممنوع کرده بود. در الجزیره زنان کارمند دولت مجاز به استفاده از روسری و نقاب بودند، اما اگر این پوشش باعث سخت شدن عملکرد و ایفای وظیفۀ آنها می‌شد، از این پوشش ممانعت می‌شد.
در منطقۀ آسیا و اقیانوسیه، شش کشور از پنجاه کشور(12%) دارای قوانینی بودند که زنان را ملزم به استفاده از پوشش مذهبی می‌کردند. در اندونزی زنان براساس آیین‌نامه، ملزم به حجاب بودند. در ایران نیز زنان در اماکن عمومی ملزم به پوشاندن موی سر و پوشیدن لباس‌های آزاد بودند. در یازده کشور از پنجاه کشور(22%) در این منطقه، قوانینی وجود داشت که استفاده از پوشش مذهبی را برای زنان محدود می‌کرد. در هندوستان در بعضی مدارس و دانشگاه‌ها حجاب ممنوع بود، چراکه همه می‌بایست به یک شکل لباس می‌پوشیدند. در سنگاپور نیز بعضی کارمندان بخش‌های عمومی، از جمله پرستارها حقّ محجبه بودن را نداشتند.
در جنوب صحرای آفریقا قوانینی که زنان را ملزم به پوشش مذهبی می‌ساخت، تنها در کشور سومالی به چشم می‌خورد که گروه افراطی «الشباب» زنانی را که در مناطق تحت کنترل خودشان بودند ملزم به حجاب ساخته بودند. قوانین محدودکنندۀ پوشش مذهبی در پنج کشور در جنوب صحرای آفریقا مشاهده می‌شد، از جمله موزامبیک و کنیا.
براساس منابع مورداستفاده در این مطالعه، هیچ‌یک از کشورهای قارۀ آمریکا زنان را ملزم به استفاده از پوشش مذهبی نمی‌کردند، صرفاً کانادا تاحدودی پوشش مذهبی را برای زنان محدود کرده بود؛ از جمله این که اشخاصی که می‌خواستند شهروند کانادا شوند، باید هنگام ادای سوگند شهروندی پوشش چهرۀ خود را برمی‌داشتند تا ادای سوگند مشخّص باشد.
تعرّض به زنان به دلیل پوشش مذهبی
حتّی در کشورهایی که فاقد مقرّرات رسمی برای پوشش زنان هستند، گاهی‌اوقات زنان در معرض فشارهای اجتماعی قرار می‌گیرند تا با این اهرم، با آداب و رسوم بومی یا هنجارهای رایج مرتبط با پوشش مذهبی هم‌راستا شوند. هم‌سو نشدن با جامعه می‌تواند به مورد آزار و اذیت قرار گرفتن زنان از جانب افراد، نهادها یا گروه‌های اجتماعی بینجامد؛ چه در صورت استفاده از پوشش مذهبی و چه در صورت نقض قوانین استفاده از پوشش مذهبی. براساس نتایج آخرین مطالعۀ مرکز پژوهشی پیو، در سال 2013 در بیش از پنجاه کشور، دست‌کم یک مورد این‌چنینی گزارش شده است. در اینجا تعریف تعرّض بسیار گسترده است و از ناسزا گفتن تا حملۀ فیزیکی را شامل می‌شود.
در 33 کشور از 198 کشور(17%) زنان به خاطر پوشیدن لباس‌های مذهبی مورد تعرض قرار می‌گرفتند. در 23 کشور از 198 کشور نیز(12%) به خاطر نقض قانون حجاب مورد تعرض واقع می‌شدند و در 3% از کشورها نیز هر دوی این موارد مشاهده شده‌اند. به طور کلّی مورد تعرض قرار گرفتن زنان به تناسب قوانین آن کشور بوده است؛ یعنی تعرّض‌ها در صورت نقض قوانین و عرف رایج رخ داده بود.
نوع تعرّضات به خاطر پوشش مذهبی در مناطق مختلف
قارّۀ اروپا از نظر تعداد موارد تعرض برجستگی خاصی دارد؛ تقریباً در نیمی از کشورهای این قارّه، دست‌کم یک گزارش از مورد تعرض قرار گرفتن زنان به خاطر پوشش مذهبی وجود داشت. این درصد بالاتر از مناطق دیگر است.
عملاً تمام موارد تعرض در اروپا مربوط به زنان مسلمان می‌شود. برای مثال در فرانسه دو مرد به خانم مسلمان بارداری حمله کردند، به شکم او لگد زدند، سعی کردند روسری او را بردارند و موهایش را ببرند. در آخر نیز زن، فرزند خود را از دست داد.
کشورهای معدودی(7%) در اروپا وجود دارند که در آنها زنان به خاطر عدم استفاده از پوشش مذهبی مورد تعرّض واقع شده باشند که یکی از موارد در چچنِ روسیه رخ داد.
خاورمیانه و آفریقای شمالی مناطقی بودند که دارای بالاترین میزان تعرّض به زنان به خاطر عدم استفاده از پوشش مذهبی هستند. از 20 کشور، در 8 کشور(40%) شاهد چنین مواردی بودیم که البته همۀ موارد مربوط به مسلمانان نبود. برای مثال در اسرائیل گروهی از یهودیان ارتدوکس افراطی(یهودیان هاردی) به خاطر پوشش نادرست زنی به وی حمله کردند و با سنگ به سر او کوبیدند.
در منطقۀ آسیا-اقیانوسیه زنان(عمدتاً زنان مسلمان) به‌یکسان هم به خاطر پوشش مذهبی و هم به خاطر نقض قوانین پوشش مذهبی مورد تعرّض قرار می‌گیرند.
در جنوب صحرای آفریقا نیز حدود 15% از زنان در رابطه با پوشش مذهبی(6% به خاطر پوشش مذهبی و 8% به خاطر عدم استفاده از این پوشش) مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
در قارۀ آمریکا در یک کشور از 35 کشور، یعنی در کشور کانادا زنان به خاطر حجاب خود مورد تعرّض لفظی و فیزیکی واقع می‌شوند. در این قارّه موردی مبنی بر تعرّض به زنان به دلیل عدم استفاده از پوشش مذهبی مشاهده نشده است.
در ایالات متّحده هیچ موردی دربارۀ تعرّض به زنان به خاطر پوشش مذهبی گزارش نشده است. این کشور دارای قوانینی اعتدال‌آمیز در رابطه با محدودیت‌های دولتی دربارۀ دین و خصومت‌های اجتماعی نسبت به گروه‌های مذهبی است و از این لحاظ در بین دویست کشور مورد مطالعه در اواسط طیف قرار دارد.
