رقابت ژنرال‌ها در دومین شهر مذهبی ایران

در علوم انسانی تالیف به معنای گردهم آمدن فکرها و ایده‌ها برای خلق ایده یا اندیشه‌ای نو نداریم
روزنامه اعتماد، به بهانه یکم نوامبر و ٧٧ سالگی روز جهانی مولف، یادداشتی از محسن آزموده با عنوان «در فقدان سنت و اندیشه» منتشر ساخته و آورده است:

«دیروز اول نوامبر بود، روز جهانی مولف. اما این مساله چه ربطی به ما می‌تواند داشته باشد؟ وقتی می‌گوییم مولف منظورمان چیست؟ آیا ما اصلا مولف داریم؟ اجازه بدهید به تاسی از میشل فوکو در آن مقاله معروف به جای پرسش معمولی «مولف کیست؟» بپرسیم «مولف چیست؟»! البته روشن است که منظور ما این نیست که مقاله نظری و دشوار فیلسوف فرانسوی را بازخوانی کنیم یا تفسیری تازه از آن ارایه کنیم. آنجا شاید فوکو با این چرخش از پرسش «چه کسی» به سوال «چه چیزی» می‌خواهد بر این نکته تاکید کند که نویسنده بودن بر خلاف تصور ساده‌اندیشانه امری آگاهانه و اختیاری نیست و نویسنده سوژه‌ای خودآگاه و خودبنیاد و مستقل از بافت و زمینه زبانی و غیرزبانی‌ای که در آن زندگی می‌کند، نیست.

فوکو خیلی ساده می‌خواهد بگوید آنجا که مولف فکر می‌کند دارد می‌نویسد در واقع در یک نظم گفتمانی و زبانی محصور است و نویسنده بودنش در این ساختار و شبکه گفتمانی معنا پیدا می‌کند. وضع برای ما البته خیلی ساده‌تر از این حرف‌هاست و بحث فوکو در زمینه و زمانه جامعه ما بیشتر به شوخی شبیه است.

بحث او به یک سنت فکری و فرهنگی برمی‌گردد که هم چنان در آن کسانی هستند که می‌اندیشند و پرسش‌ها و پاسخ‌های نو مطرح می‌کنند و دست‌کم خودشان فکر می‌کنند ایده‌ها و اندیشه‌های نویی را خلق می‌کنند. در آن شرایط است که فوکو به آن مولفان نهیب می‌زند که حواس‌تان جمع باشد، ممکن است این زبان یا گفتمان یا دیکسورس یا پارادایم یا… باشد که از خلال شما صحبت می‌کند. اما برای ما وضع به چه طریق است؟

آیا اصلا می‌توانیم ادعا کنیم که می‌اندیشیم و تولید فکر می‌کنیم؟ البته اگر خیلی ساده‌انگارانه مساله را در نظر آوریم، ممکن است خیلی راحت بگوییم که همه روزه در ویترین کتابفروشی‌ها کتاب‌های تازه‌ای می‌بینیم که روی جلد آنها اسم آدم‌هایی حی و حاضر به عنوان مولف ثبت شده است. اما وقتی کتاب را دست می‌گیریم و ورق می‌زنیم، در بهترین حالت (تاکید می‌کنم در بهترین حالت) متوجه می‌شویم که آن اسم روی جلد تنها به معنای لغوی کلمه «مولف» کتاب مذکور بوده است، یعنی کسی که یک سری فکر و اندیشه را از این طرف و آن طرف گردهم آورده و به اصطلاح «تالیف» کرده است.

تازه اگر این به اصطلاح نویسنده منابع و ماخذ اندیشه‌هایش را ذکر کرده باشد و به رسم رایج این روزها انتحال یا سرقت فکری نکرده باشد، جای شکرش باقی است و نظمی منطقی و معنادار از هم‌نشینی این اندیشه‌ها پیشکش. خیلی ساده بگوییم، ما دست کم در علوم انسانی تالیف به معنای درست آن نداریم، یعنی نوعی از گردهم آمدن اندیشه‌ها و ایده‌ها که بتواند ادعای خلق ایده یا اندیشه‌ای نو و جدید را داشته باشد.

شاید به همین دلیل است که برخی مدعی می‌شوند عجالتا در شرایط فعلی بهتر است به جای ادعای بی‌وجه تالیف، صادقانه و بی‌ریا دست به ترجمه بزنیم و در این ترجمه کردن هم بکوشیم تا جایی که می‌توانیم امانت‌دار باشیم و از دستکاری‌ها و دخالت‌های عامدانه و آگاهانه بپرهیزیم. باز شاید به همین دلیل است که روز مولف در معنای اولیه آن هیچ ربطی به ما ندارد، به این دلیل ساده که ما مولف نداریم. این فقدان را هم به سادگی نمی‌توان توضیح داد و در حقیقت بزرگ‌ترین اندیشه‌ورزان ما در حداقل یک سده اخیر کوشیده‌اند پاسخی به این سوال بیابند که چرا نمی‌اندیشیم. فراموش نشود که زمانی مارتین هایدگر می‌گفت اندیشه‌ناک‌ترین مساله در زمانه ما همین است، اینکه چرا نمی‌اندیشیم!»

داعش، ناکام در گسترش قلمرو، ناموفق در بنای دلایل ایدئولوژیک
روزنامه اعتماد در صفحه ۶، یادداشت رونالد تیرسکی با عنوان «آیا داعش شکست می‌خورد؟» را به نقل از پایگاه real clear world منتشر ساخته و با طرح سوالاتی به بررسی موقعیتی کنونی این گروه تروریستی پرداخته است. در بخشی از این یادداشت، می خوانیم:

«ساختار رهبری نظامی در داعش با توجه به کشته شدن بسیاری از فرماندهان چگونه است؟ آیا هنوز هم قادر به سازماندهی حملات جدی زمینی هستند؟ ساختار حاکم شرعی به رهبری ابوبکر بغدادی، ملقب به خلیفه ابراهیم، چقدر منسجم است؟ چقدر در رهبری مذهبی داعش تضاد وجود دارد؟ بغدادی پس از خطبه جولای ٢٠١۴ در مسجد موصل، به ندرت پیام صوتی داده است. آیا او هنوز یک رهبر کاریزماتیک است که قادر به ایجاد انگیزه عمیق وفاداری در میان گروه‌های جهادی جدید و قدیمی باشد؟ توقف عملیات خطری برای اقتدار بغدادی و شورای شریعت داعش است؟

چقدر برای داعش سرنگونی حکومت مهم است؟ داعش در عراق ناامید شده و در سوریه از چند طرف تحت حمله قرار دارد. داعش در این مدت نتوانسته قلمرو خود را گسترش دهد و دلایلی ایدئولوژیک بنا کند، یعنی اگر هسته داعش گسترش نیابد، این گروه شکست می‌خورد؟ چقدر شمار نیروهای وفادار داعش قابل توجه است؟»

در انتهای این یادداشت، چنین آمده است:
«احتمال آن وجود دارد که رهبری داعش قدرت خود را پنهان کرده و در حال سازماندهی مجدد است و به زودی در یک عملیات نظامی جدید آن را نشان دهد. اما بسیاری از نشانه‌ها نیز از ضعیف شدن کل دستگاه و ایدئولوژی است. این چیزی است که بغدادی و همراهان او را نگران می‌کند.»

سیاست ورزی انتخاباتی در دومین شهر مذهبی ایران
اعتماد در صفحه ۸ ، از آرایش احتمالی کاندیداهای گروه‌های سیاسی مختلف در قم گزارش گزارش داده و زیر عنوان «رقابت ژنرال‌ها در دومین شهر مذهبی ایران» به قلم محمدحسین مهرزاد می نویسد:

«شهر قم اگرچه به لحاظ جمعیت، توسعه‌یافتگی و رشد شاخص‌های اقتصادی شهری با درجه اهمیت بالا ارزیابی نمی‌شود اما به واسطه پایگاه سنتی روحانیت، این شهر همیشه در کانون توجهات سیاسی قرار داشته است. در این میان جریان‌های سیاسی کشور نیز هر کدام نهادی روحانی در این شهر دارند که محل تبیین اندیشه‌ها و راهبردهای جریانی خودشان است.

جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان دیرپاترین نهاد روحانی ایران به عنوان زعیم اصولگرایان سنتی در این شهر شناخته می‌شود. مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز به دبیرکلی آیت‌الله حسین موسوی تبریزی در طول سالیان گذشته توانسته بخش‌های مهمی از این شهر مذهبی را نمایندگی کند. همچنین موسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی، به ریاست آیت‌الله مصباح‌یزدی کانون هواداران و حامیان جریان پایداری در این شهر است…. به همین دلیل می‌توان گفت حوزه انتخابیه قم در انتخابات آتی مجلس محل زورآزمایی جدی سه جریان اصلاحات، پایداری و اصولگرایی سنتی خواهد بود.»

در ادامه این یادداشت، به وزن سیاسی هر یک از گروه های نزدیک به روحانیون قم اشاره شده و در خصوص جریان وابسته به آیت الله مصباح یزدی نوشته است:
«نیم‌نگاهی به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری و حمایت آیت‌الله مصباح و جریان پایداری از سعید جلیلی نشان می‌دهد آنها حداقل تا سال ٩٢ پایگاه اجتماعی اکثریت را در اختیار نداشته‌اند. عملکرد این گروه در طول دو سال گذشته از دولت روحانی نیز اگر منجر به ریزش آرای آنان نشده باشد منجر به رشد چشمگیر حامیان‌شان نیز نشده است.»

و در خاتمه می خوانیم:
«به هر روی نگاه به لیست کاندیداهای احتمالی شهر قم نشان می‌دهد از چهار کابینه هاشمی‌رفسنجانی، سید محمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی چهار وزیر برای رسیدن به کرسی‌های سبز پارلمان رقابت خواهند کرد. علی لاریجانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت هاشمی، مرتضی حاجی، وزیر آموزش و پرورش دولت خاتمی، باقری لنکرانی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت احمدی‌نژاد و رضا فرجی دانا، وزیر علوم تحقیقات و فناوری از کابینه روحانی به عنوان جدی‌ترین رقبای انتخاباتی ارزیابی می‌شوند.»

دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:

یادداشت « شخصیت فرهنگی معلول و خود مطلق‌پندار »/ پدیده «ناتوانی در گفتگو»چه به سرنوشت ما ایرانیان می‌آورد؟ به قلم احمد پورنجاتی

گزارش ««ریاض و کاسه صبر ایران»؛ عادل‌الجبیر تنها به تنش می‌اندیشد/ به قلم سارا معصومی
…. عربستان برای فرار از واهمه‌ خیزش مردم خود، از ابزار شیعه‌ستیزی استفاده می‌کند و به همین دلیل است که رفتارهای شیعه‌ستیزانه عربستان بسیار شدت یافته است…. عربستان به دنبال تبدیل خیزش‌های منطقه‌ای به مناقشه‌های قومی است. عربستان با توسل به چنین ادعاهایی ایران را به دخالت در امور یمن و بحرین متهم می‌کند.

خالق کلیدر به کمپین فاجعه منا پیوست / محمود دولت آبادی:مدیریت مناسک منا، ذهن را متوجه سوالات دشواری می‌کند!

باز هم لغو کنسرت / ارکستر سمفونیک اجرا ندارد / یکی از رسانه‌های دلواپس اعلام کرد که این مساله به خاطر اتفاقاتی است که در حاشیه اجرای اپرای «عاشورا» رخ داده است.