لزومِ تدوینِ ترجمه‌ای گروهی از قرآن
ترجمه فردی هرگز و هیچ‌گاه بی‌ایراد و کامل و نهایی حتی به گونه نسبی نخواهد بود. در این میان تلاش جمعی و ترجمه گروهی بایسته می‌نماید و می‌بایست به چنین ترجمه‌ای بیش از پیش توجه نشان داد.
در طول سده‌های گذشته افراد بسیار و چه بسا بی‌شماری به کار دشوار ترجمه قرآن دست یازیده‌اند. از مفسران چیره دست و فقیهان نامدار گرفته تا ادیبان و شاعران و مؤلفان دیگر…؛ با داشتن شایستگی‌های لازم یا بدون آن، از سردرد و دغدغه و احساس تعهّد یا از روی تفنّن و طبع آزمایی، سخت‌کوشانه و تلاش‌گرانه یا سست‌انگارانه و عافیت‌طلبانه. چنان که بسیاری از اهل نظر که در کار ترجمه متون عربی دستی چیره دارند از دست یازیدن به ترجمه قرآن تن زده‌اند و از دشواری و دست‌اندازی آن پروا کرده‌اند.
در چند دهه اخیر به برکت شکل‌گیری نظام اسلامی در مهد زبان فارسی یعنی کشور ایران و حیات مجدّد ارزش‌های قرآنی در جامعه و رویکرد عمومی بدان، عرضه و تقاضای ترجمه‌های جدید رو به فزونی نهاده و هر از چندی ترجمه‌ای تازه خودنمایی می‌کند، چندان که گزینش بهترین را در میان آنچه ارائه شده نیز دشوار می‌سازد.
به راستی پاسخ این پرسش که میان ترجمه‌های موجود، بهترین کدام است، ناممکن یا بس دشوار است؛ زیرا هیچ یک از ترجمه‌های موجود، واجد تمامی امتیازات و نقاط قوت نیست. زیبایی، روانی، دقت و وفاداری، سادگی و خوشخوانی، بلاغت و ادیبانگی و… امتیازاتی هستند که در یک ترجمه کنار هم نمی‌آیند.
از سوی دیگر چه بسا کار یک مترجم از نگاه خود او بهترین و دقیق‌ترین باشد و کاستی‌ها و اشتباهات ترجمه‌های قبلی را نداشته باشد، اما پس از انتشار و رویارویی با نگاه‌های نقادانه و ریزنگری‌های عالمانه اهل فن با انبوه نقدها و اشکالات روبرو گردد.
از جهت سوم نیز اهل فن در مبانی و اصول ترجمه در بسیاری از موارد همراه و هم عقیده نیستند و در شیوه‌ها و قالب‌ها نیز اختلاف سلیقه بسیاری وجود دارد.
این همه بر این تأکید دارد که ترجمه فردی هرگز و هیچ‌گاه بی‌ایراد و کامل و نهایی حتی به گونه نسبی نخواهد بود. در این میان تلاش جمعی و ترجمه گروهی بایسته می‌نماید.
پیشنهاد ترجمه جمعی از گذشته‌ای نه چندان دور در ذهن برخی از اصحاب نظر مطرح بوده و بر لزوم آن تأکید شده و در نخستین شماره نشریه «ترجمان وحی» اقتراحی با حضور جمعی از صاحب نظران قرآنی برگزار گردید. همچنین اخیراً نمونه‌ای با عنوان نخستین ترجمه گروهی ارائه شده اما چندان توفیق نیافت، به گونه‌ای که از بسیاری از ترجمه‌های فردی نیز ضعیف‌تر و کم‌ارزش‌تر می‌نماید. باری آنچه در این عرصه به کار می‌آید و بایسته می‌نماید ترجمه‌ای است که جمعی از برترین صاحب‌نظران و متخصصان در زمینه‌های گوناگون مرتبط با موضوع، هماننند تفاسیر، ادبیات فارسی و عربی، فقه، کلام، تاریخ، حدیث، لغت، زبان‌شناسی، علوم طبیعی و… که چه بسا به ده‌ها تن می‌رسند در آن حضور داشته باشند و با دقیق‌ترین بررسی‌های اولیه در کارگروه‌های ویژه و مباحثات و کنکاش‌های علمی و با تقسیم وظایف و بر اساس نظرپردازی جمعی ترجمه نهایی را ارائه نمایند. نیز گروه یاد شده خود به تدوین و تنظیم شیوه‌نامه و آیین‌نامه مربوطه خواهند پرداخت. براساس شیوه‌نامه یاد شده در موارد اختلاف نظر و دیدگاه‌ها یکی از دو روش زیر در پیش گرفته خواهد شد:
1. رأی‌گیری و مبنا قراردادن رأی اکثریت.
2. فصل‌الخطاب قرار دادن رأی بالاترین و جامع‌ترین مقام علمی که برگزیده از میان جمع و سرویراستار علمی خواهد بود. این بنده سخت بر این باور است که عرضه کردن ترجمه فردی از این پس هرگز وظیفه و رسالتی بایسته و پسندیده نیست و سودی نخواهد بخشید؛ نیز بی‌صبرانه در آرزوی شکل‌گیری و تحقق‌پذیری آن پدیده علمی درخشان است، تا دستاورد آن، مورد اتفاق و تأیید همه افراد و مراکز علمی معتبر قرار گیرد و به عنوان ترجمه معتبر و معیار قرآن به زبان فارسی مرجع و مبنا و منشور رسمی جمهوری اسلامی برای همه فارسی‌زبانان معرفی گردد.
(نشریه پژوهش‌های قرآنی، شماره 42 ـ 43، ص 9)
ترجمه فردی هرگز و هیچ‌گاه بی‌ایراد و کامل و نهایی حتی به گونه نسبی نخواهد بود. در این میان تلاش جمعی و ترجمه گروهی بایسته می‌نماید و می‌بایست به چنین ترجمه‌ای بیش از پیش توجه نشان داد. حسن حکیم باشی:
