مرور مطبوعات / متاسفانه بر بسیاری از آمارهای کشور مهر محرمانه زدهاند
دوازدهم شهریور 97
چند نوشتار فلسفی، ادامه مسائل روز مانند غائله فیضیه و حقوق زنان و واکنش به محدودیتهای علمای اهلسنت از جمله عناوینی است که مطبوعات امروز به آنها پرداختهاند. «۷۵ درصد دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه دچار آسیب اجتماعی و روانی هستند»، «متاسفانه بر بسیاری از آمارهای کشور مهر محرمانه زدهاند»، «اطلس مسائل اجتماعی تهیه میشود»، «نگاههای تبعیضآمیز و منفی به زنان کمتر شده است»، «دولت با محدودیت علمای اهلتسنن مخالف است»، «تقویت سرمایه اجتماعی راه عبور از مسائل امروز»، «خراسان رضوی در صدر کودکهمسری»، «حوزه سکولار یا غیرسکولار؟»، «گفتوگوی فوکو و آرون»، «وکیل مدافع لیبرالیسم»، «پشت اندیشههای انتقادی چه خبر بود؟»، «برای ایران چه کردهایم؟»، «عزل و نصب استادان»، «اصلا مخاطب من اینها نبودند، کسان دیگری بودند» و «هایدپارکهایی برای معلمان» عناوین برجسته شمارههای امروزند.
هایدپارکهایی برای معلمان
وزیرآموزش و پرورش میگوید: با وزیر کشور صحبتهایی داشتهام که محلهایی مشخص شود تا معلمان جهت اعتراضاتشان در آن محلها حضور پیدا کنند و تهدیدهایی که در این موارد وجود دارد کم شود و در استانها هم به مدیران کل تأکید خواهم کرد تا با هماهنگی با استانداران چنین محلهایی را مشخص کنند. پس از پیشنهاد شورای شهر تهران برای مشخصکردن چند منطقه مختص اعتراضات مردمی، حالا وزیر آموزشوپرورش نسخه هایدپارک ایرانی را برای معلمانی تجویز میکند که در سالهای گذشته اعتراضات صنفی پرشماری داشتهاند و در یک سال گذشته تجمعات صنفی آنها یا به خشونت کشیده یا به بازداشت تنی چند از فعالان صنفی منتهی شد. آخرین تجمع اعتراضی معلمان به هفته معلم بازمیگردد. آنها در برخی از شهرهای کشور در اعتراض به پولیشدن آموزش و نیز وضعیت معیشتی خود تجمع کردند. این تجمع در تهران ساعت 10 صبح مقابل ساختمان سازمان برنامهوبودجه کشور برگزار شد. اما بعد از گذشت دقایقی از تجمع، تعدادی از معلمان بازداشت شدند که هنوز دو نفر آنها در زندان بهسر میبرند.
اصلا مخاطب من اینها نبودند، کسان دیگری بودند
سرانجام حسن رحیمپورازغدی، سخنران محبوب صداوسیما که حاشیه سخنرانی هفته پیش او در فیضیه قم واکنشهای زیادی به دنبال داشت، دیروز از خودش دفاع کرد. او گفته مخاطبانش اصلا آن مراجعی نبودهاند که به گفتههایش معترض شدهاند، اما باز هم نگفته است که منظورش کدام مراجع بودهاند. او درباره آن پلاکارد جنجالی هم گفته که اصلا آن را ندیده است. او کلا ماجرا را برعکس کرده و مدعی شده که سرنخ آن پلاکارد به تهران میرسیده و با توجه به اینکه آن تجمع قبل از حضور روحانی در مجلس صورت گرفته بود، تلویحا خود دولت را متهم کرده که به دنبال این بوده تا پیش از جلسه مجلس فضاسازی کند و از آب گلآلود برای خود ماهی بگیرد؛ این همان خطی است که سایر اصولگرایان مخالف دولت هم پیگیری کردهاند.
عزل و نصب استادان
بابک زمانی رئیس انجمن سکته مغزی درباره سبک و سیاق انتخاب استادان و عزل آنها در نظام آموزشی کشور نوشته است: در بخشهای پیشرفته دنیا سلسلهمراتب دانشگاهی و عزل و نصبها از چنان اصول آهنینی پیروی میکند که نه دولتها و نه حتی خود مسئولان نمیتوانند تغییری در معیارهای آن ایجاد کنند. انتخاب مسئولان آموزشی و علمی انتخابی است بسیار نزدیک به یک انتخاب طبیعی و نه انتخاب با رأی مخفی! برای هر مسئولیتی، معیارهای لازم، انتخاب را بین دو یا سه نفر محدود میکند و آن دو، سه نفر هم معمولا با تفاهم در بین یکدیگر مسئول مربوطه را برمیگزینند و اگر آن دوروبر کسی واجد آن ملاکها نبود قطعا باید فراخوان ملی و بینالمللی صادر کرد. برای مناصب بالاتر حتما باید سابقه مناصب پایینتر و یکسری تجارب وجود داشته باشد. قرنهاست حوزههای علمیه مذهبی در کشور ما بزرگان خود را از طریق یک انتخاب طبیعی و به شکلی کاملا مسالمتآمیز برمیگزینند. تفاوت مدارج علمی با مدارج اداری در آن است که وجود سلسلهمراتب آموزشی اجازه تشکیل یک ناوگان آموزشی منظم را میدهد که میتوانند یک کار علمی و آموزشی را با انضباط و با نظارت علمی به مرحله عمل درآورند. سلسلهمراتب تنها وجه ممیزه اجتماعات انسانی و علمی از گروهها و اجتماعات بدوی و غیرانسانی است.
برای ایران چه کردهایم؟
امان قرائیمقدم جامعهشناس به نقد عدم طرح مفاخر علمی و دانشمندان و متفکران ایرانی در طول تاریخ در کتب درسی پرداخته و پس از نام بردن از شخصیتهای تاریخی پیش و پس از اسلام نوشته است: اینها و صدها مورد دیگر در مورد هویت ملی و میهنی و میراث فرهنگی که همه موجب دلبستگی نوجوانان و جوانان به میهن میشود آیا وجود دارند؟ در نتیجه جوانان بهطور غیرمستقیم نسبت به هویت ملی و میهنی خود بیتفاوت و موجب فرار مغزها از کشور و شعارهای تفرقهافکنانه شده و امروز در ورزشگاهها و فردا در جای دیگر ندا سر خواهند داد و بزرگتران را به دادگاه جامعه خواهند برد.
اعتماد
پشت اندیشههای انتقادی چه خبر بود؟
اعتماد به مناسبت انتشار کتاب افیون روشنفکران نوشته ریمون آرون از اندیشمندان قرن بیستم، به گفتوگو با احمد نقیبزاده استاد جامعهشناسی سیاسی دانشگاه تهران نشسته است. کتاب «افیون روشنفکران» ریمون به تازگی به زبان فارسی ترجمه شده است. نسبت موضوعیت افکار آرون با ایران نیز بخش دیگری از مباحث مطرح شده در این گفتوگو است.
وی در بخشی از این مصاحبه میگوید: در روابط بینالملل آرون دارای مکتبی به نام صلح و جنگ در میان ملتها است. کتابی هم به همین نام تالیف کرده است. وی در طرح و تالیف نظریه خود در روابط بینالملل با نقد نظریات هانس جی مورگانتا آغاز میکند و اینکه مورگانتا همهچیز را به منافع ملی فرومیکاهد و منافع ملی را هم که تنها در چارچوب قدرت تعریف میکرد مورد قبول ریمون آرون نبود. از همین روی ریمون آرون از همین نقطه بنیانگذار جامعهشناسی روابط بینالملل شد. آرون معتقد بود که علل و روابط مختلفی دست به دست هم میدهند که یک رویداد و حادثه را به وجود بیاورند. ریمون آرون در این خصوص از مکتب مونتسکیو بهره فراوانی گرفت و به همان سیاق کتاب صلحو جنگ در میان ملتها را به نگارش در آورد و شروع به توضیح منابع طبیعی، زیست طبیعی تا جمعیت، نهادهای سیاسی و در آخر رژیم سیاسی کرد.
وکیل مدافع لیبرالیسم
اشکان زارع نیز در یادداشتی به بررسی اندیشههای آرون از زاویهای دیگر پرداخته و نوشته است: او در جایی ایستاده بود که همکاران او روی به توده کرده بودند و سعی به برپایی نظم جدید در جهان با اتکا به تغییر به وسیله انقلابات مارکسیستی را داشتند؛ بر همین مبنا آرون روی به تفسیر جهان مبتنی بر مفهوم آزادی و سوای از ایدئولوژیها کرد. آرون در این مبارزه از روشهای مختلفی استفاده کرد. از همین روی نمیتوان کنش وی را در مقام یک فیلسوف خلاصه کرد. او برای مقابله با چپها و اندیشه آنها که مردم را به قهقرا میکشاند، ایستاد و در کنار اجتهاد فلسفی مبدل به یک جامعهشناس، اقتصاداندان و روزنامهنگار سیاسی نیز شد. اما آنچه مردم زمانه را به قهقرا میکشاند چیست؟ دوران مدرن با اجتهاد برخی از فیلسوفان به پیروزی در مقابل مرجعیت بیرونی دست یافت که جای انسان میاندیشید و شرایط امتناع اندیشیدن را برای او مهیا میکرد. دوران مدرن و تجدد پیروزی مقابل این شرایط امتناع اندیشیدن آزاد بود و در دوران جدید شرایط امکان اندیشیدن آزاد برای انسان مدرن مهیا شد.
گفتوگوی فوکو و آرون
دیگر نوشتار مرتبط با آرون را مهدی یوسفی به قلم درآورده و با معرفی کتابی پرداخته که حاصل گفتوگوی فوکو و آرون است. او مینویسد: در ماه مارس سال ١٩۶٧، زمانی که میشل فوکو به تازگی کتاب کلمات و چیزها را در فرانسه منتشر کرده بود و ریمون آرون مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعهشناسی را به چاپ سپرده بود، آرون از فوکو خواست که در کلاس سمینارش حاضر شود و ایدههایش را برای دانشجویان آرون شرح دهد. نمیدانیم فوکو چه مباحثی را در این کلاسها طرح کرده است. این کلاسها ضبط و پیادهسازی نشدهاند و تنها گزارشهایی کوتاه از حضار به دست ما رسیده است. چند ماه بعد این دو نفر گفتوگوی رادیویی داشتند. گفتوگویی کوتاه که تا سال ٢٠٠٧ منتشر نشده باقی مانده بود. در این سال ژان فرانسوآ این گفتوگو را با شرحی مفصلتر از خود گفتوگو به شکل کتابی کوچک با عنوان «گفتوگو» منتشر کرد. این کتاب با عنوان «در باب تاریخ اندیشه» به فارسی نیز منتشر شده که گرچه ترجمه قابل دفاعی نیست، اما به دلیل ذکر مدام معادلها در پاورقی قابل خواندن است.
ایران
حوزه سکولار یا غیرسکولار؟
ایران به بهانه مسائل مطرح شده از سوی رحیمپور ازغدی درباره سکولاریسم در حوزه که در مدرسه فیضیه مطرح کرد، به گفتوگو با آیتالله سید محمد غروی پرداخته است. غروی در بخشی از این مصاحبه میگوید: به اعتقاد من برای این که ببینیم حوزه سکولار است یا نه، کافی است آثار چند تا از موسسات علمی در قم را ملاحظه بکنیم. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، موسسه امام خمینی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و… ملاحظه کنید مجموعه کارهایی که اینها انجام دادند در زمینه اقتصادی، روانشناسی، جامعهشناسی، حقوق، علوم سیاسی، نظام حقوقی، حتی در فقه سیاسی یا فلسفه علوم و… الان مجال نیست که من همه آنچه که در این زمینه انجام میشود را بیان کنم. البته این نکته هم هست که بدون تعارف حوزه در پارهای از موارد طلبکار نظام هست. یعنی انتظارات بالاتری دارد، نه انتظارات مالی و امثال آن بلکه انتظار دارد که در همان چارچوبهایی که گفته شده حرکت انجام بگیرد.
خراسان رضوی درصدر کودک همسری
آمارهای ثبت احوال در سال 95 هم نشان میدهد، استان خراسان رضوی با ثبت بیش از 6 هزار مورد از ازدواج کودکان در رتبه اول قرار دارد و آذربایجان شرقی با بیش از 4 هزار مورد، رتبه دوم، خوزستان نیز با ثبت حدود 2 هزار و 500 مورد ازدواج کودکان رتبه سوم ازدواج کودکان در سنین 10 تا 14 سال را به خود اختصاص دادهاند. «طیبه سیاوشی»، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در پاسخ به اینکه این طرح در چه مرحلهای قرار دارد به «ایران» میگوید: طرح این لایحه به قید فوریت در مجلس رأی آورده اما به علت اینکه طرح شفافیت آرای مجلس قبل از این موضوع در اولویت مجلس است، به احتمال زیاد در مهرماه به صحن علنی میرسد. بر اساس مفاد این طرح سن ازدواج پسران 18 سال و سن دختران 16 سال تعیین میشود و ازدواج بین 13 تا 15 سال تنها با شرایطی همچون اذن پدر و مصلحت دادگاه امکانپذیر خواهد بود.
تقویت سرمایه اجتماعی راه عبور از مسائل امروز
مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری در گزارشی با عنوان «آیندهپژوهی ایران ۹۶» به بررسی مهمترین اولویتهای کلان کشور پرداخته است. این گزارش صد اولویت مهم یا به عبارتی 100 مسأله اساسی جامعه را به بررسی گذاشته است. این پژوهش نشان میدهد مسائل اقتصادی و سیاسی از جمله مهمترین مسائل کشور است. ایران به این بهانه به سراغ مقصود فراستخواه، تقی آزاد ارمکی و غلامرضا ظریفیان رفته و از دیدگاههای آنان درباره اولویتهای کلان کشور پرسیده است.
دکتر تقی آزاد ارمکی استاد جامعهشناسی دانشگاه تهران در بخشی از این نوشتار میگوید: جوامعی که از بابت «نابرابری اجتماعی» برافروختهاند و سیستم سیاسی- اجتماعی آنان از اختلال درونسازمانی و ناکارآمدی رنج میبرد خواهناخواه منشأ مسائل پیچیدهتری خواهد شد. چرا که نابرابری اقتصادی-اجتماعی میتواند مردم را به حاشیه براند و در عوض صاحبان ثروت و قدرت را به میدان آورد که این خود مجدد به نابرابری اجتماعی بیشتر دامن میزند. اگر چنین شود یعنی صاحبان ثروت و قدرت تصمیمگیران اصلی جامعه شوند و مردم در سیاستگذاریها دخالت داده نشوند علاوه بر اینکه زمینهساز ناامیدی خواهد شد، سرمایه اجتماعی را هم تضعیف خواهد کرد.
دولت با محدودیت علمای اهلتسنن مخالف است
حجتالاسلام علی یونسی، دستیار رئیس جمهوری در امور اقوام و اقلیتها در گفتوگو با خبرنگار ایلنا، درخصوص محدودیتهای موجود علمای اهل تسنن زاهدان گفت: دولت با محدودیت برای علمای اهلسنت مخالف است. ما صحبتهای زیادی در این خصوص با مراکز مختلف داشتهایم و اقدامات بسیاری هم در این رابطه انجام دادهایم. یونسی همچنین به مراسم روز عید قربان در کشور اشاره کرد و یادآور شد: به منظور برگزاری بدون مشکل نماز عید قربان اهل تسنن نیز تلاشهایی داشتیم که برگزاری نماز این روز آنها بدون مشکل اقامه شد.
نگاههای تبعیضآمیز و منفی به زنان کمتر شده است
معاون زنان و امور خانواده ریاستجمهوری در گفتوگو با ایران درباره نگاه تبعیضآمیز به زنان در جامعه امروز سخن گفته و یادآور شده است: جمعیت زنان تحصیلکرده ما رو به افزایش است. الان براساس آخرین آمار، 27 درصد زنان ایرانی، تحصیلات دانشگاهی دارند، حتی در بسیاری از رشتهها به غیر از رشتههای فنی و مهندسی، جمعیت دختران بیش از پسران شده است و این را میتوان بهعنوان یک دستاورد بزرگ دانست که حاصل تلاش دختران و در کنار آن زمینههایی است که در کشور فراهم شده است، بالطبع در قبال تحصیلاتی که دختران کسب کردند، علاقهمند هستند و انتظار دارند تا در رشتههای تخصصی، شغل مناسب پیدا کنند. از اینرو یکی از تلاشهای دولت این است تا با تقویت مهارتهای کارآفرینی و مراکز کار آفرینی، این دختران را توانمندتر کند.
اطلس مسائل اجتماعی تهیه میشود
رئیس سازمان امور اجتماعی کشور درباره اخبار حواشی زائران عراقی در ایران گفت: جسته گریخته از سالهای پیش شاید مواردی گزارش شده است، اما اینکه این موضوع فرآیند سازماندهی شده و شبکهای باشد، درست نیست و مقامات استانی هم صحت این خبر را تأیید نکردهاند و ما شاهد فعالیت سازماندهی شده در این حوزه نیستیم. تقی رستموندی در پاسخ به این سؤال که آیا حضور زائران عراقی در مشهد پیامدهای منفی دارد، گفت: امروزه در شرایطی هستیم که یک جبهه رسانهای منسجم مشغول عملیات روانی در کشور هستند و این موضوع را باید تمام رسانهها و شبکههای اجتماعی مدنظر قرار دهند که هر خبری ظرفیت این را دارد که تبدیل به یک عملیات روانی بزرگ شود. در حقیقت ممکن است در هر کشوری حضور گردشگران موجب پیامدهای منفی اجتماعی یا مثبت در حوزه اقتصادی باشد، امکان دارد بهصورت فردی مواردی از پیامدهای اجتماعی منفی را شاهد باشیم. با این موضوع هم از طریق دستگاههای قضایی و انتظامی برخورد خواهد شد.
رسالت
متاسفانه بر بسیاری از آمارهای کشور مهر محرمانه زدهاند
اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: متاسفانه بر بسیاری از آمارهای کشور مُهر محرمانه زدهاند. دیجیتالسازی اسناد در دنیا یک فرایند معمولی است و امکان دسترسی همگان را به این منابع فراهم میکند. ما نیز باید به سمتی حرکت کنیم که هیچ چیز پنهانی وجود نداشته باشد مگر اینکه به حیثیت فردی لطمه بزند. بنده هشت سال در دوره اصلاحات سمت معاون وزیر را برعهده داشتم و پایگاه داده های اجتماعی را برای نخستین بار در آن زمان ایجاد کردیم. با فرمانداری تمام استان ها ارتباط برقرار کردیم و با جمع آوری داده های مختلف و بررسی آن توسط جامعه شناسان به اطلاعات مهمی دسترسی پیدا کردیم که می توانست برای مردم و سیاستمداران راهگشا باشد، اما متاسفانه نتایج ما محرمانه و امنیتی تلقی شد و امکان انتشار نیافت.بروجردی با اشاره به دو نمونه از این تحقیقات گفت: برای نمونه در بحث اقوام واگرا و همگرای کشور تحقیقات و مطالعات وسیعی انجام و به تفکیک در چهار جلد کتاب گنجانده شده بود.
۷۵ درصد دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه دچار آسیب اجتماعی و روانی هستند
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدربا تاکید بر اینکه ۷۵ درصد ازدانشجویان قبل ورود به دانشگاه رفتارها وآسیب اجتماعی و روانی را داشتهاند و ما باید در دانشگاهها از سرایت این رفتارها از این افراد به سایر دانشجویان جلوگیری کنیم، بیان کرد: کار اصلی برای مقابله با آسیبهای اجتماعی و روانی را خود دانشجویان میتوانند انجام دهند، زیرا آنان میتوانند حس اعتماد را به همسالان خود منتقل کنند و به آنان کمک کنند؛ هیچگاه افراد دولتی با این سبک وسیاق نمیتوانند به جوانان آسیبدیده کمک کنند.