مرور مطبوعات / فضیلت فراموششده روزنامه‌نگاری
شانزدهم مرداد 1397
حجاب، نخبگان، روزنامه‌نگاران، حقوق زنان و مشروطه از جمله موضوعاتی بود که مطبوعات امروز به آنها پرداخته‌اند. «کنکاشی در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون حجاب»، «مذاکره برای رفع نگاه امنیتی به نخبگان»، «فضیلت فراموششده روزنامه‌نگاران»، «گامی برای برابری یا تبعیض دوباره»، «وقتی کاسه صبر مردم لبریز شد»، «سه نسل از تاریخ‌نگاران مشروطه»، «درخواست آیت‌الله از آیت‌الله» عناوین برجسته امروزند.
شرق
درخواست محقق داماد از آیت‌الله جوادی
روزنامه شرق گزارشی منتشر کرده که به نظر می‌رسد تاریخ رویدادش گذشته است. محقق داماد از آیت‌الله جوادی‌آملی خواسته بود درباره مسائل و مشکلات جامعه اظهارنظر کند. او در همایش عقلانیت وحیانی خطاب به آیت‌الله جوادی‌آملی گفت: «اگر می‌دانید امروز در جامعه با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم، چرا اظهارنظر نمی‌فرمایید؟» آیت‌الله جوادی‌آملی چندی پیش در دیدار فرماندهان نیروی هوایی گفته بود: «با فشار مردم را ساکت‌کردن نتیجه تلخ دارد».
محقق داماد همچنین در سخنانی ضمن اشاره به جریان‌های فلسفی گفت: این کم‌لطفی است که در رساله‌های عرفانی ابن‌سینا تردید کنند و بگویند تحولی در وجود ابن‌سینا پدید آمد که مقامات‌العارفین اشارات را نوشت. فارابی و ابن‌سینا فیلسوفان مسلمان هستند. ایشان به وحی معتقدند و بر این باورند که عقل و وحی با هم سازگاری دارد. قدم به قدم در تاریخ فلسفه این قضیه متبلور و روشن می‌شود. این جریان ادامه داشت تا اینکه ملاصدرا راه نویی را تأسیس کرد. صدرا فلک را سقف شکافت و حکمتی به نام حکمت متعالیه را بنیان گذاشت.
سه نسل از تاریخ‌نگاران مشروطه
شرق باز هم به مناسبت سالگرد صدور فرمان مشروطیت گزارشی ارائه کرده است از وقایع‌نگاری و تاریخ‌نگاری‌های عصر مشروطه.
وی در بخشی از نوشتار خود درباره احمد کسروی به عنوان یکی از تاریخ‌نگاران انقلاب مشروطه می‌نویسد: دو کتاب «تاریخ انقلاب مشروطه ایران» و «تاریخ هجده ساله آذربایجان» کسروی تأثیر بسیاری بر تاریخ‌نگاری مشروطه گذاشتند. کسروی سی سال پس از پایان مشروطه تصمیم گرفت تاریخ مشروطه را بنویسد و برای نوشتن این کتاب به پژوهشی گسترده دست زد و بیشتر منابعی را که در آن زمان در دسترس بود بررسی کرد. «تاریخ انقلاب مشروطه ایران» مدت‌ها معتبرترین سند انقلاب مشروطه بود. کسروی وقتی مجله پیمان را منتشر می‌کرد، انتشار وقایع مشروطیت آذربایجان را در هر شماره پی‌گرفت. کتاب در سال ۱۳۱۹ خورشیدی به چاپ رسید. بعدها انتشارات امیرکبیر آن را در دو مجلد منتشر کرد. یکی به نام «تاریخ هجده ساله آذربایجان» و دیگری «تاریخ انقلاب مشروطه ایران».
وقتی کاسه صبر مردم لبریز شد
خبرگزاری ایبنا به مناسبت سالگرد امضای فرمان مشروطه با داریوش رحمانیان به گفت‌وگو نشسته است و شرق بخش‌هایی از این مصاحبه را منعکس کرده است. در بخشی از این گفت‌وگو آمده است: انقلاب مشروطه اهمیت جهانی داشت و برای بسیاری از مبارزان سیاسی در روسیه و اطراف و اکناف کشور خودمان و عثمانی و اروپا اهمیت بسیاری داشت. به‌طوری‌که نام و آوازه انقلاب مشروطه در جهان پیچید و حتی نام ستارخان به‌عنوان یک قهرمان مبارز مطرح شد. کودکان مراکش و الجزایر و مصر هم ترانه‌هایی در رثای ستارخان می‌خواندند. ایرانیان نخستین ملتی بودند که در آسیا و شرق، یک انقلاب ملی راه انداخته بودند. هنگامی که قرارداد یا توافق‌نامه 1907 بین انگلستان و روسیه پیش آمد، در مهار و سرکوبی انقلاب ایران نیروهای خارجی و به‌طور خاص روس‌ها تأثیرگذار بودند. وزیر امور خارجه روسیه در گزارش‌هایش آورده بود که هدف اصلی توافق‌نامه 1907 این بود که جلوی حرکتی ملی گرفته شود که در منطقه شروع شده بود.
گامی برای برابری یا تبعیض دوباره
با خبر تلاش برای تصویب قانون تسهیل خروج زنان از کشور، شرق به سراغ تعدادی از نمایندگان و صاحب‌نظران رفته و نظر آنان را در این باره جویا شده است. شهناز سجادی، وکیل پایه‌یک دادگستری یکی از این افراد است. او از منظر انتقادی به طرح تسهیلی تصویب‌شده در کمیسیون امنیت ملی نگاه می‌کند. سجادی می‌گوید: کلیت طرح مسئله تسهیل خروج زنان از کشور در مجلس شورای اسلامی اتفاق مبارکی است؛ اما این طرح کافی نیست و نمی‌تواند مشکلی از زنان حل کند و از طرف دیگر مطابق با حقوق زنان نیست؛ چراکه به تصور من اگر بنا است حقوقی را برای زنان در نظر بگیریم، باید آحاد جامعه زنان را مدنظر قرار دهیم و صرفا درباره یک قشر خاص صحبت نکنیم. ما درباره انسان‌ها صحبت می‌کنیم و سمت آنها برایشان حقوق‌بشری آنها را مترتب نمی‌کند و اینکه ما بگوییم برای زنان نخبه کاری کرده‌ایم، حقوق اقشار خاصی را مدنظر قرار داده‌ایم، نه حقوق زنان را.
فضیلت فراموششده روزنامه‌نگاری
قادر باستانی. پژوهشگر و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی نگاهی انداخته است به تاریخچه جایگاه روزنامه‌نگاران در قرن اخیر. او در توصیه‌ای به دولتمردان می‌نویسد: دولتمردان اگر به بقای مُلک و ملت فکر می‌کنند، رویه خود درباره روزنامه‌نگاران را تغییر دهند. مؤسسات رسانه‌ای مستقل و حتی مخالف جریان اصلی را تقویت و مشکلات‌شان را برطرف کنند. نگاه امنیتی به روزنامه‌نگاران جسور و بی‌پروا را بردارند و جای آن، دست حمایتگرانه بگذارند. مدیران روابط‌عمومی که به هر وسیله‌ای مانع فعالیت حرفه‌ای روزنامه‌نگاران شرافتمند می‌شوند، تأدیب و توجیه شوند که رویه نادرست خود را اصلاح کنند. همچنین رسانه ملی را که ده‌ها روزنامه‌نگار زبده و کاربلد دارد، اما با سیاست‌گذاری نامناسب، توانشان هرز می‌رود و امکان عملی روزنامه‌نگاری تحقیقی برای کشف و گزارش فساد، برایشان فراهم نیست، از بند بخشنامه‌های دستوری و محدوده مجاز ساختگی رها کنند تا این مؤسسه عظیم رسانه‌ای، در کارکرد واقعی خود برای دیده‌بانی قدرت بیابد. روز خبرنگار، بهانه‌ای است برای همه ما که به‌جای تعارف و گل و شیرینی، جایگاه آسیب‌دیده روزنامه‌نگاری را تصحیح و تحکیم کنیم.
اعتماد
مذاکره برای رفع نگاه امنیتی به نخبگان
منصور غلامی پس از نزدیک به هشت ماه حضورش در وزارت علوم اولین نشست خبری‌اش را برگزار کرد. وی در بخشی از سخنانش درباره نگاه امنیتی به نخبگان گفت: برای حل این مساله البته تلاش کرده‌ایم و در روزهای اخیر هم با مسوولان ذی‌ربط با این حوزه‌ها نشست داشتیم که بتوانیم شرایطی را به وجود آوریم که با اعتماد و دقت بیشتری برای رفع این نگرانی‌ها تلاش شود. امیدواریم که نگاه به دانشمندان، محققان و به‌خصوص کسانی که علاقه‌مند به کشورشان هستند همان‌طور که تاکنون مثبت بوده، مثبت باقی بماند. اگر موارد استثنایی پیش می‌آید باید مراقب آثار زیان‌بار آن هم باشیم. با توجه به صحبت‌هایی که در این خصوص داشته‌ایم امیدوارم بتوانیم در این حوزه مدیریت بهتری را اعمال کنیم.
ایران
کنکاشی در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون حجاب
روزنامه ایران گرچه با اندکی فاصله اما در نوشتاری ابتدا به ارائه گزارشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون حجاب پرداخته است. سپس راهکارهایی برای حفظ و گسترش حجاب در جامعه ارائه داده و در پایان بخشی از بازتاب‌های این گزارش را منعکس کرده است.
در یکی از این بازتاب‌ها آمده است: وقتی دختر جوانی می‌بیند فلان مسئول جمهوری اسلامی با هزار هزار ادعا، حرام بزرگی به نام اختلاس یا دروغ را مرتکب می‌شود، خیلی راحت می‌تواند به خود اجازه دهد که چند تار مویش را از روسری بیرون بریزد یا مانتوی جلو باز بپوشد و بپرسد: گناه کداممان بزرگ‌تر است؟ آن مسئولی که مال مردم را می‌خورد و ریا می‌کند یا من که ظاهر و باطنم یکی است؟! آقایان مسئول! اگر می‌خواهید دینداری و جلوه‌های آن از جمله حجاب را تقویت کنید، فقط یک کار کنید؛ خودتان را اصلاح کنید. اگر خودتان را اصلاح کنید، اولاً مردم تضادی بین رفتار و کردارتان نخواهند دید و ثانیاً امور کشور نیز به تبع اصلاح خودتان بهبود می‌یابد.
درخواست محقق داماد از آیت‌الله جوادی
روزنامه شرق گزارشی منتشر کرده که به نظر می‌رسد تاریخ رویدادش گذشته است. محقق داماد از آیت‌الله جوادی‌آملی خواسته بود درباره مسائل و مشکلات جامعه اظهارنظر کند. او در همایش عقلانیت وحیانی خطاب به آیت‌الله جوادی‌آملی گفت: «اگر می‌دانید امروز در جامعه با چه مشکلاتی روبه‌رو هستیم، چرا اظهارنظر نمی‌فرمایید؟» آیت‌الله جوادی‌آملی چندی پیش در دیدار فرماندهان نیروی هوایی گفته بود: «با فشار مردم را ساکت‌کردن نتیجه تلخ دارد».
محقق داماد همچنین در سخنانی ضمن اشاره به جریان‌های فلسفی گفت: این کم‌لطفی است که در رساله‌های عرفانی ابن‌سینا تردید کنند و بگویند تحولی در وجود ابن‌سینا پدید آمد که مقامات‌العارفین اشارات را نوشت. فارابی و ابن‌سینا فیلسوفان مسلمان هستند. ایشان به وحی معتقدند و بر این باورند که عقل و وحی با هم سازگاری دارد. قدم به قدم در تاریخ فلسفه این قضیه متبلور و روشن می‌شود. این جریان ادامه داشت تا اینکه ملاصدرا راه نویی را تأسیس کرد. صدرا فلک را سقف شکافت و حکمتی به نام حکمت متعالیه را بنیان گذاشت.
سه نسل از تاریخ‌نگاران مشروطه
شرق باز هم به مناسبت سالگرد صدور فرمان مشروطیت گزارشی ارائه کرده است از وقایع‌نگاری و تاریخ‌نگاری‌های عصر مشروطه.
وی در بخشی از نوشتار خود درباره احمد کسروی به عنوان یکی از تاریخ‌نگاران انقلاب مشروطه می‌نویسد: دو کتاب «تاریخ انقلاب مشروطه ایران» و «تاریخ هجده ساله آذربایجان» کسروی تأثیر بسیاری بر تاریخ‌نگاری مشروطه گذاشتند. کسروی سی سال پس از پایان مشروطه تصمیم گرفت تاریخ مشروطه را بنویسد و برای نوشتن این کتاب به پژوهشی گسترده دست زد و بیشتر منابعی را که در آن زمان در دسترس بود بررسی کرد. «تاریخ انقلاب مشروطه ایران» مدت‌ها معتبرترین سند انقلاب مشروطه بود. کسروی وقتی مجله پیمان را منتشر می‌کرد، انتشار وقایع مشروطیت آذربایجان را در هر شماره پی‌گرفت. کتاب در سال ۱۳۱۹ خورشیدی به چاپ رسید. بعدها انتشارات امیرکبیر آن را در دو مجلد منتشر کرد. یکی به نام «تاریخ هجده ساله آذربایجان» و دیگری «تاریخ انقلاب مشروطه ایران».
وقتی کاسه صبر مردم لبریز شد
خبرگزاری ایبنا به مناسبت سالگرد امضای فرمان مشروطه با داریوش رحمانیان به گفت‌وگو نشسته است و شرق بخش‌هایی از این مصاحبه را منعکس کرده است. در بخشی از این گفت‌وگو آمده است: انقلاب مشروطه اهمیت جهانی داشت و برای بسیاری از مبارزان سیاسی در روسیه و اطراف و اکناف کشور خودمان و عثمانی و اروپا اهمیت بسیاری داشت. به‌طوری‌که نام و آوازه انقلاب مشروطه در جهان پیچید و حتی نام ستارخان به‌عنوان یک قهرمان مبارز مطرح شد. کودکان مراکش و الجزایر و مصر هم ترانه‌هایی در رثای ستارخان می‌خواندند. ایرانیان نخستین ملتی بودند که در آسیا و شرق، یک انقلاب ملی راه انداخته بودند. هنگامی که قرارداد یا توافق‌نامه 1907 بین انگلستان و روسیه پیش آمد، در مهار و سرکوبی انقلاب ایران نیروهای خارجی و به‌طور خاص روس‌ها تأثیرگذار بودند. وزیر امور خارجه روسیه در گزارش‌هایش آورده بود که هدف اصلی توافق‌نامه 1907 این بود که جلوی حرکتی ملی گرفته شود که در منطقه شروع شده بود.
گامی برای برابری یا تبعیض دوباره
با خبر تلاش برای تصویب قانون تسهیل خروج زنان از کشور، شرق به سراغ تعدادی از نمایندگان و صاحب‌نظران رفته و نظر آنان را در این باره جویا شده است. شهناز سجادی، وکیل پایه‌یک دادگستری یکی از این افراد است. او از منظر انتقادی به طرح تسهیلی تصویب‌شده در کمیسیون امنیت ملی نگاه می‌کند. سجادی می‌گوید: کلیت طرح مسئله تسهیل خروج زنان از کشور در مجلس شورای اسلامی اتفاق مبارکی است؛ اما این طرح کافی نیست و نمی‌تواند مشکلی از زنان حل کند و از طرف دیگر مطابق با حقوق زنان نیست؛ چراکه به تصور من اگر بنا است حقوقی را برای زنان در نظر بگیریم، باید آحاد جامعه زنان را مدنظر قرار دهیم و صرفا درباره یک قشر خاص صحبت نکنیم. ما درباره انسان‌ها صحبت می‌کنیم و سمت آنها برایشان حقوق‌بشری آنها را مترتب نمی‌کند و اینکه ما بگوییم برای زنان نخبه کاری کرده‌ایم، حقوق اقشار خاصی را مدنظر قرار داده‌ایم، نه حقوق زنان را.
فضیلت فراموششده روزنامه‌نگاری
قادر باستانی. پژوهشگر و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی نگاهی انداخته است به تاریخچه جایگاه روزنامه‌نگاران در قرن اخیر. او در توصیه‌ای به دولتمردان می‌نویسد: دولتمردان اگر به بقای مُلک و ملت فکر می‌کنند، رویه خود درباره روزنامه‌نگاران را تغییر دهند. مؤسسات رسانه‌ای مستقل و حتی مخالف جریان اصلی را تقویت و مشکلات‌شان را برطرف کنند. نگاه امنیتی به روزنامه‌نگاران جسور و بی‌پروا را بردارند و جای آن، دست حمایتگرانه بگذارند. مدیران روابط‌عمومی که به هر وسیله‌ای مانع فعالیت حرفه‌ای روزنامه‌نگاران شرافتمند می‌شوند، تأدیب و توجیه شوند که رویه نادرست خود را اصلاح کنند. همچنین رسانه ملی را که ده‌ها روزنامه‌نگار زبده و کاربلد دارد، اما با سیاست‌گذاری نامناسب، توانشان هرز می‌رود و امکان عملی روزنامه‌نگاری تحقیقی برای کشف و گزارش فساد، برایشان فراهم نیست، از بند بخشنامه‌های دستوری و محدوده مجاز ساختگی رها کنند تا این مؤسسه عظیم رسانه‌ای، در کارکرد واقعی خود برای دیده‌بانی قدرت بیابد. روز خبرنگار، بهانه‌ای است برای همه ما که به‌جای تعارف و گل و شیرینی، جایگاه آسیب‌دیده روزنامه‌نگاری را تصحیح و تحکیم کنیم.
اعتماد
مذاکره برای رفع نگاه امنیتی به نخبگان
منصور غلامی پس از نزدیک به هشت ماه حضورش در وزارت علوم اولین نشست خبری‌اش را برگزار کرد. وی در بخشی از سخنانش درباره نگاه امنیتی به نخبگان گفت: برای حل این مساله البته تلاش کرده‌ایم و در روزهای اخیر هم با مسوولان ذی‌ربط با این حوزه‌ها نشست داشتیم که بتوانیم شرایطی را به وجود آوریم که با اعتماد و دقت بیشتری برای رفع این نگرانی‌ها تلاش شود. امیدواریم که نگاه به دانشمندان، محققان و به‌خصوص کسانی که علاقه‌مند به کشورشان هستند همان‌طور که تاکنون مثبت بوده، مثبت باقی بماند. اگر موارد استثنایی پیش می‌آید باید مراقب آثار زیان‌بار آن هم باشیم. با توجه به صحبت‌هایی که در این خصوص داشته‌ایم امیدوارم بتوانیم در این حوزه مدیریت بهتری را اعمال کنیم.
ایران
کنکاشی در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون حجاب
روزنامه ایران گرچه با اندکی فاصله اما در نوشتاری ابتدا به ارائه گزارشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیرامون حجاب پرداخته است. سپس راهکارهایی برای حفظ و گسترش حجاب در جامعه ارائه داده و در پایان بخشی از بازتاب‌های این گزارش را منعکس کرده است.
در یکی از این بازتاب‌ها آمده است: وقتی دختر جوانی می‌بیند فلان مسئول جمهوری اسلامی با هزار هزار ادعا، حرام بزرگی به نام اختلاس یا دروغ را مرتکب می‌شود، خیلی راحت می‌تواند به خود اجازه دهد که چند تار مویش را از روسری بیرون بریزد یا مانتوی جلو باز بپوشد و بپرسد: گناه کداممان بزرگ‌تر است؟ آن مسئولی که مال مردم را می‌خورد و ریا می‌کند یا من که ظاهر و باطنم یکی است؟! آقایان مسئول! اگر می‌خواهید دینداری و جلوه‌های آن از جمله حجاب را تقویت کنید، فقط یک کار کنید؛ خودتان را اصلاح کنید. اگر خودتان را اصلاح کنید، اولاً مردم تضادی بین رفتار و کردارتان نخواهند دید و ثانیاً امور کشور نیز به تبع اصلاح خودتان بهبود می‌یابد.
