مولف کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام: آثار دین‌شناسان سنتی درباره «دولت در اسلام» آشفتگی‌ذهنی و سطحی‌نگری را رواج داده است
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «گریز هانا آرنت از حلقه فیلسوفان»، «راهی به مسائل کلیدی فلسفه»، «مولف کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام: آثاری که تاکنون درباره دولت در اسلام منتشر شده، سبب ساز آشفتگی‌ذهنی، سطحی‌نگری و نگاه ساده‌انگارانه مخاطب بوده است»، «قصه تیم ملی فوتسال زنان و کاپیتانی که اجازه خروج از کشور نداشت»، «فراخوان دوره جدید کلاس‌های بنیاد فردید» و «آثار و اندیشه‌های امام موسی‌صدر در چهار سطح»
روزنامه فرهیختگان در صفحه «کتابخانه» به معرفی کتاب «هانا آرنت: آخرین مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها» پرداخته و زیر عنوان «در حلقه فیلسوفان نیستم» آورده است:
«وضع بشر»، «ریشه‌های توتالیتاریسم»، «انقلاب»، «درباره خشونت»، «حیات ذهن»، «اندیشیدن و ملاحظات اخلاقی» و… . اینها بخش کوچکی از کتاب‌هایی است که توسط هانا آرنت فیلسوف و تاریخ‌نگار زن آلمانی در ایران ترجمه و منتشر شده است. هانا آرنت بدون‌شک یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قرن بیستم است که اندیشه‌هایش تاثیر فراوانی بر چگونه اندیشیدن گذاشت.
آرنت با نگاهی فلسفی به بررسی مسائل گوناگون جامعه خویش پرداخت و شاید به همین دلیل در زمره بهترین فیلسوفان قرن بیستم قرار گرفت که توانست بسیاری از حوادث مهم این قرن را با فلسفه سیاسی پیوند زند و به تحلیل و واکاوی آنها بپردازد. اکنون و در ادامه چاپ و انتشار آثار گوناگون او، نشر ققنوس کتابی با عنوان «هانا آرنت؛ آخرین مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها» را منتشر کرده است. کتابی که با ترجمه هوشنگ حیرانی منتشر شده و تنها ۱۳۶ صفحه دارد.
کتاب «هانا آرنت: آخرین مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها» شامل چهار مصاحبه او با شخصیت‌ها و نمایندگان رسانه‌های مختلف است. مصاحبه اول این کتاب با عنوان «چه چیزی باقی مانده؟ زبان باقی مانده است؟» حاصل گفت‌وگوی او با گونتر گاوس است که در ۲۸ اکتبر ۱۹۶۴ از تلویزیون ZDF آلمان غربی پخش شده است. این مصاحبه جایزه آدولف گریمه را کسب کرده و سال بعد با همین عنوان در کتاب «اشخاص» نوشته گونتر گاوس چاپ می‌شود. ترجمه انگلیسی این مصاحبه را جون استمبو انجام داده و نخستین‌بار در کتاب «مقالاتی درباره فهم/فاهمه» و با ویراستاری جروم کون منتشر می‌شود. از نکات مهم این مصاحبه نوع آغاز آن است که گاوس از آرنت می‌پرسد که «شغل بسیار مردانه‌ای» دارد که همانا فیلسوف‌بودن است. آرنت هم در پاسخ اظهار می‌کند به حلقه فیلسوفان تعلق ندارد و حوزه او نظریه سیاسی است.
مصاحبه دوم این کتاب با عنوان «آیشمن به شکل وحشتناکی ابله بود» منتشر شده است. این مصاحبه را یوئاخیم فست انجام داده و در ۹ نوامبر ۱۹۶۴ توسط تلویزیون SWR آلمان غربی پخش شده است. مصاحبه را اندرو براون به انگلیسی برگردانده است. مصاحبه‌ای درباره آدولف آیشمن مسئول «اداره امور مربوط به یهودیان» در «دفتر مرکزی امنیت رایش» که آرنت او را مسئول بسیاری از مسائل جنگ جهانی دوم می‌دانست.
«اندیشه‌هایی درباره سیاست و انقلاب» عنوان مصاحبه سوم چاپ‌شده در این کتاب از هانا آرنت است. مصاحبه‌ای که در قالب مجموعه «بحران‌های جمهوری» در سال ۱۹۷۰ منتشر شده است. این مصاحبه را آدلبرت رایف انجام داده و دنور لیندلی آن را به انگلیسی بازگردانده است. این مصاحبه با بحث درباره کتاب «درباره خشونت» آرنت آغاز می‌شود و با این سوال که آیا جنبش اعتراضی دانشجویی را در مجموع یک روند تاریخی مثبت می‌داند؟ ادامه می‌یابد. یکی از دلایل اهمیت این مصاحبه آن است که پس از وقایع می۱۹۶۸ انجام شده و نظرات آرنت درباره چنین جریان‌هایی شنیدنی است.
«آخرین مصاحبه» عنوان چهارمین مصاحبه‌ای است که در این کتاب چاپ شده است. این مصاحبه را روژه ارِرا در اکتبر ۱۹۷۳ برای رادیو و تلویزیون فرانسه (ORTF) با هانا آرنت انجام می‌دهد …. پاسخ‌های هانا آرنت در این مستند به فرانسه ترجمه و دوبله شده بود. اندرو براون نیز آن را به انگلیسی بازگردانده است. این مصاحبه شاید از آن‌رو مصاحبه مهمی باشد که آرنت در آن پیرامون موضوعات متعددی که بخش زیادی از آنها موضوعات آن روز جامعه جهانی است، صحبت می‌کند. این مصاحبه یک سال پیش از مرگ هانا آرنت در سال ۱۹۷۵ پخش می‌شود و بدون‌شک به‌عنوان «آخرین مصاحبه» یکی از مهم‌ترین اندیشمندان قرن بیستم مهم و حیاتی است.
یکی از دلایلی که هر مخاطبی را به خواندن این کتاب جذب می‌کند، جملاتی است که به نقل از هانا آرنت در پشت جلد کتاب آمده است. نظر او درباره نظریه جهان سوم: «من واقعا اعتقاد دارم که نظریه جهان سوم دقیقا همان چیزی است که پیشتر گفته‌ام. نوعی ایدئولوژی یا توهم. آفریقا، آسیا، آمریکای جنوبی ـ اینها واقعیت است. حال اگر این مناطق را با اروپا و آمریکا مقایسه کنید، می‌توانید در مورد آنها ـ اما فقط از همین منظر ـ بگویید که آنها توسعه نیافته‌اند، بنابراین مدعی شوید که این مخرج مشترک مهمی میان این کشورهاست. مع‌هذا، موارد بی‌شماری را می‌بینید که کشورهای این مناطق در آنها هیچ نقطه‌اشتراکی با هم ندارند و واقعیت این است که تنها نقطه‌اشتراک آنها تقابلی است که با جهان دیگر پیدا کرده‌اند؛ این بدان معنی است که توسعه‌یافتگی یک فاکتور اساسی، یک پیشداوری اروپایی ـ آمریکایی است… شعار جدید ـ بومیان همه مستعمرات یا همه مستعمرات پیشین یا همه کشورهای توسعه‌نیافته متحد شوید! ـ حتی مسخره‌تر از آن شعار قدیمی است که از آن تقلید شده: کارگران جهان متحد شوید!»
راهی به مسائل کلیدی فلسفه
فرهیختگان در بخش دیگری از صفحه «کتابخانه»، به معرفی کتاب «مسائل کلیدی فلسفه» پرداخته و از «لوازم فیلسوف بودن» سخن به میان آورده است. در این نوشتار آمده است:
« نشر نی در راستای کتاب‌هایی که در طول سال‌های اخیر در زمینه فلسفه منتشر کرده، به تازگی کتابی با عنوان «مسائل کلیدی فلسفه» را به بازار کتاب آورده است. کتابی نوشته جولیان باجینی که با ترجمه حمیده بحرینی منتشر شده است. شاید مهم‌ترین دلیلی که بتوان برای پیشنهاد این کتاب به مخاطب در نظر گرفت، همان نگاهی باشد که نویسنده نسبت به فلسفه دارد. باجینی به خوانندگان توصیه می‌کند «متن فلسفی را طوری نخوانند که گویی به حدی موثق است که جز پذیرفتن آن کار دیگری ندارند؛ زیرا هر متن، آغاز یک پژوهش است نه پایانش.»
یکی از ویژگی‌های مهم انتشار این، آن است که در ماه‌های اخیر از این دست کتاب‌ها توسط ناشران گوناگون به بازار کتاب ایران عرضه شده است. کتاب‌هایی که در آنها قرار است پیوندی بین زندگی روزمره و فلسفه برقرار شود و اکنون بسیاری از ناشران ایرانی به این نتیجه رسیده‌اند که ترجمه کتاب‌هایی با چنین محتوایی خواننده ایرانی را به فضای تازه‌ای وارد خواهد کرد. شاید این موضوع دقیقا همان مساله‌ای باشد که نویسنده کتاب نیز در همان ابتدا به آن اشاره می‌کند و هدف از نوشتن این کتاب را کمک به کسانی می‌داند که می‌خواهند با پنج موضوع کلیدی در فلسفه غرب آشنا شوند.
باجینی توضیح می‌دهد که قصد دارد شرحی مختصر، درست و روشنگرانه از استدلال‌های مهمی که در این پنج حوزه وجود دارد، ارائه دهد. کتاب «مسائل کلیدی فلسفه» دارای پنج فصل است. اما پس از مقدمه و پیش از فصل اول باجینی پیش‌فصلی با عنوان «از کجا شروع کنیم؟» را در کتاب آورده است. او در این پیش فصل تحت‌عنوان‌های «مقدمات استدلال»، «انواع توجیه منطقی»، «نقد استدلال»، «بعد از تخریب» و «فیلسوف شدن» مراحل لازم برای فیلسوف شدن و فلسفی اندیشیدن را شرح می‌دهد و پس از آن است که به سراغ فصول کتاب می‌رود.
«نظریه شناخت» عنوان فصل نخست این کتاب است. نویسنده در این فصل برای ورود به مباحث فلسفی به تعریف نظریه شناخت می‌پردازد و عقل‌باوری، تجربه‌باوری و مبناگرایی را بررسی می‌کند. روایت سه‌بخشی از شناخت، نقد روایت سه‌بخشی شکاکیت و شناخت، شکاکیت و ادراک، رئالیسم، ایده‌آلیسم و پدیدارباوری دیگر بخش‌های این فصل هستند.
فصل دوم کتاب آغاز بحث درباره فلسفه‌های گوناگون است و به فلسفه اخلاق، چیستی فلسفه اخلاق، شاخه‌های فلسفه اخلاق، اخلاق و رئالیسم، شناخت‌ناباوری، نقش عقل و توصیه‌گرایی پرداخته است.
«فلسفه ذهن» عنوان فصل سوم کتاب است. مولف، این فصل را با پرسش از چیستی فلسفه ذهن آغاز می‌کند و به بررسی دوگانه‌انگاری، استدلال‌های مخالف دوگانه‌انگاری، رفتارگرایی و استدلال‌هایی مخالف رفتارگرایی می‌پردازد.
کتاب در فصل چهارم «فلسفه دین» را بررسی کرده است.
«فلسفه سیاسی» عنوان فصل پنجم این کتاب است. در این فصل، پس از آشنایی با تعریف فلسفه سیاسی، مطالبی درباره لیبرالیسم، سوسیالیسم و محافظه‌گرایی آمده است.»
مولف کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام: آثاری که تاکنون درباره دولت در اسلام منتشر شده، سبب ساز آشفتگی‌ذهنی، سطحی‌نگری و نگاه ساده‌انگارانه مخاطب بوده است
کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)، آخرین کتابی است که در صفحه «کتابخانه» معرفی می شود. سجاد صداقت در گزارشی با عنوان «شرح ماهیت دولت در تاریخ اسلام» می نویسد:
«تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)» عنوان کتاب تازه‌ای است که از سوی نشر نی به بازار کتاب عرضه شده است. کتابی به قلم شجاع احمدوند، عضو هیات‌علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی. کتابی درباره تحول دولت در اسلام. کتابی که بازه زمانی آن نیز تا پایان عصر امویان را دربرمی‌گیرد.
احمدوند در همان ابتدا تاکید می‌کند کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)» محصول چند سال تحقیق و تدریس تاریخ تحول دولت در اسلام در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی است.
نویسنده با اشاره به این مساله که تاکنون آثار گوناگونی درباره دولت در اسلام منتشر شده، اغلب این آثار را، آثاری می‌داند که نه تنها برای مخاطب خود حاصل معنوی به بار نیاورده، بلکه آشفتگی‌ذهنی، سطحی‌نگری و نگاه ساده‌انگارانه او را ژرف‌تر کرده است.
احمدوند از دو عامل اساسی برای این مساله یاد می‌کند؛ نخست عدم‌آگاهی و شناخت آکادمیک و روشمند دین‌شناسان سنتی که نمی‌توانند از دل آموزه‌های سنتی راهی به سوی دنیای نوین بگشایند و ساختار سیاست و حکومت اسلامی را بر مبنای نیازهای علمی روز به نحو دقیق و نظری بکاوند و به بیان روشن‌تر، فلسفه را زمینی و آن را به متن زندگی اجتماعی و سیاسی وارد کنند. کتاب عامل دوم بی‌حاصلی آثار گوناگون در زمینه دولت در اسلام را حاکمیت نگاه صرف شرق‌شناسانه برمی‌شمرد و شرق‌شناسی را مهم‌ترین روش مطالعه تمدن‌های شرقی و به تبع آن تمدن اسلامی می‌داند. در این روش، مشرق‌زمین نه از درون بلکه توسط متفکرانی مطالعه شده است که با روح کلی حاکم بر شرق آشنایی نداشته‌اند.
کتاب در ادامه به آسیب‌شناسی آثاری که درباره ابعاد سیاسی اسلام، تحول دولت و اندیشه سیاسی در اسلام نوشته شده‌اند، می‌پردازد و مفهوم تحقیق در حوزه سیاست و حکومت در اسلام را مشتمل بر انبوهی از روایت‌های درست و نادرست، بدون هرگونه نگاه تحلیلی و منسجم می‌داند. هدف اصلی کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)» شرح و بسط ماهیت دولت به واقع موجود در تاریخ اسلام است.
کتاب به این نکته اشاره می‌کند که درباره بحث دولت در حوزه تمدن اسلامی از زاویه‌های مختلفی تامل شده که براساس آن دانش‌های مختلفی چون فلسفه سیاسی اسلامی، فقه سیاسی، کلام سیاسی و اخلاق سیاسی شکل گرفته است.
در همین راستا نویسنده به بحث از نظریه‌پردازی درباره دولت می‌پردازد و ضمن معرفی نظریه‌ها، پرسش‌های اساسی کتاب را این‌گونه توضیح می‌دهد: «هویت شاخص‌های بنیانی ساختار دولت کدام است؟ و نهاد دولت در اسلام چگونه متحول شده است؟ دولت اسلامی از منظر دوران مدرن در دوره‌های مختلف تاریخی چگونه اداره شده است؟ اجزا و نهادهای اولیه آن کدام بود؟» از آنجا که تمرکز کتاب بر تحولات ارکان اساسی و مقوم دولت است، سیاست‌ها یا چگونگی ایفای نقش دولت در جامعه، بر نهاد دولت در تاریخ اسلام تمرکز می‌کند و به همین دلیل، روش تحقیق آن تحلیلی – توصیفی است.
«تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)» در یک مقدمه و شش فصل ارائه شده است. فصل اول با عنوان «تاریخ‌نگاری اسلامی و دولت» می‌کوشد مساله دولت را در آثار منتشرشده توضیح دهد. فصل دوم با عنوان «چیستی دولت و تحول» می‌کوشد نیم‌نگاهی به مفهوم دولت و تحول آن بیندازد. در فصل سوم با عنوان «ساخت قدرت در عربستان پیش از اسلام» طی چند بخش شرایط اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی عربستان، به‌ویژه شهر مکه به مثابه محل جدید دعوت اسلامی و مکانی که مبانی فکری دولت اسلامی از آن شکل گرفت، بررسی شده است.
فصل چهارم با عنوان «ساخت داخلی و روابط خارجی دولت نبوی» با تبیین شرایط دشوار مکه برای تاسیس دولت و ظرفیت‌های شهر یثرب برای این کار و ترسیم مقدمات تاسیس دولت، طی مباحث مختلفی ساخت داخلی دولت نبوی، روابط خارجی آن و مختصات نظام بین‌الملل را براساس منشور مدینه بررسی و تحلیل‌می‌کند.
فصل پنجم با عنوان «انتقال قدرت و استقرار خلافت قریش» با بحث مهم روش‌های انعقاد خلافت آغاز می‌شود و با بحث گذار از نبوت به خلافت وارد بحث بنیادین ساخت و روابط قدرت در دوره خلفای نخستین خواهد شد و به اقدامات مهم آن در بعد دولت‌سازی توجه می‌کند.
در فصل ششم با عنوان «ساخت و روابط قدرت در دولت اموی» ابتدا سیمای عمومی این دولت ترسیم و آن‌گاه درباره ماهیت تمرکز بر ویژگی‌های اصلی آن چون قبیله‌گرایی، غیرستیزی، سلطنت‌گرایی، عقل‌ستیزی و ثروت‌گرایی بحث می‌شود و درنهایت ارزیابی دقیقی از نقاط ضعف و قوت امویان از منظر تحول دولت ارائه‌می‌دهد.
نویسنده در این کتاب تاکید می‌کند تقریبا همه ما واژه‌های «دولت» و «دولت اسلامی» را شنیده‌ایم ولی به‌رغم آگاهی از وجود دولت و تاثیراتش در زندگی‌مان، اغلب نمی‌توانیم آن را به‌درستی تعریف کنیم. کتاب پیش‌رو می‌کوشد تصویری از میزان عینیت‌یافتگی این مفهوم در دولت‌های مختلف تاریخ اسلام یا تحول دولت در اسلام را تا پایان امویان ترسیم کند. کتاب برای نخستین‌بار با ابزار نظری معینی که دولت را ترکیبی از امر ذهنی و امر عینی می‌داند، تحلیلی روشمند و واقع‌بینانه از «دولت در اسلام» ارائه‌می‌دهد.»
قصه تیم ملی فوتسال زنان و کاپیتانی که اجازه خروج از کشور نداشت
روزنامه فرهیختگان در گزارش سعیده علیپور به تلاش معاونت زنان برای لغو قانون منع خروج از کشور برای بانوان پرداخته و زیر عنوان «تغییر قانون کهنه» آورده است:
«روزهای پایانی تابستان برای زنان کشور روزهای خوبی نبود. کاپیتان تیم ملی فوتسال زنان ایران به دلیل مخالفت همسرش نتوانست در رقابت‌های آسیایی مالزی شرکت کند. محرومیت نیلوفر اردلان از حضور در جام ملت‌های آسیا ازسوی همسرش جنجال زیادی به‌پا کرد و موجی از انتقاد را در اجتماعات زنان و فضاهای مجازی شکل داد. گروهی خواهان لغو قانونی شدند که خروج زنان از کشور را منوط به اجازه همسران‌شان کرده است.
بنا به اظهارات شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان، در یک هفته گذشته بیش از ۱۰۴۰ ایمیل در اعتراض به نبود امکان خروج زنان از کشور بدون اجازه همسر برای او ارسال شده است. گفته می‌شود، بخشی از این ایمیل‌ها و نامه‌های اعتراض آمیز نیز برای الهام امین زاده، معاون حقوقی رئیس‌جمهور ارسال شده است.
معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با بیان اینکه معاونت زنان و خانواده به جد به دنبال اصلاح قانون است، به «ایسنا» گفته است: «تا زمانی که این قانون اصلاح نشود که پیش‌بینی می‌کنم به این زودی‌ها اصلاح نشود به دنبال استثناها خواهیم رفت و قطعا برای خروج زنان موفقمان از کشور تلاش می‌کنیم.»
ماده ۱۸ قانون گذرنامه که در آن بر اذن شوهر برای خروج زنان از کشور تاکید شده، قانون جدیدی نیست و در سال ۱۳۵۱به تصویب رسید. قانونی که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر و با گسترش حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کمی چالش‌برانگیز شده باشد. حال، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان عنوان کرده که برای تغییر این قانون تلاش می‌کند.
شهلا میرگلو بیات، عضو فراکسیون زنان مجلس می‌گوید: «در مورد حضور زنان در ورزشگاه‌ها هم صحبت‌هایی از سوی معاونت زنان مطرح شد. اما شاهد بودیم زنان موفق به حضور در ورزشگاه نشدند. در این مورد نیز بهتر است تا معاونت زنان در مورد تغییر قانون اذن شوهر برای خروج زنان از کشور لایحه‌ای را تنظیم کند و به صورت عملیاتی این موضوع پیگیری شود و به مصاحبه و تبلیغات خاتمه پیدا نکند.»
او به «فرهیختگان» می‌گوید: «بدون اینکه در این حوزه حساسیت ایجاد کنیم باید در راستای حقوق زنان قدم برداریم.» بیات با بیان اینکه ماجرای پیش‌آمده در مورد نیلوفر اردلان، کاپیتان تیم ملی فوتسال مورد نادری بود، می‌گوید: «ما باید تلاش کنیم زنان ما در بالاترین جایگاه‌ها قرار گیرند. شاهد بودیم که تیم فوتسال ما افتخارآفرین شد. پس بهتر است به‌جای محدود کردن آنها زنان‌مان را به‌عنوان الگوی زن مسلمان در دنیا مطرح کنیم.» این عضو فراکسیون زنان مجلس با اشاره به اینکه اگر دولت لایحه‌ای در این‌باره تنظیم کند، مجلس و فراکسیون زنان همراهی می‌کند، ادامه می‌دهد: «چند سال پیش در لایحه گذرنامه محدودیت‌های دیگری برای خروج زنان اعمال شده بود که براساس آن زنانی که پدرشان فوت کرده و همسر نداشتند نیز باید از دادگاه اجازه خروج از کشور دریافت می‌کردند که با تلاش زنان مجلس این لایحه متوقف شد.»
حضور پررنگ زنان
فیروزه صابر، رئیس انجمن کارآفرینی زنان نیز در این‌باره به «فرهیختگان» می‌گوید: «براساس این قانون زنان کارآفرین نیز با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند و بازرگانان زن ممکن است امکان‌هایی را برای سفر کاری از دست بدهند.»
به گفته او در حال حاضر با حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی و پررنگ شدن فعالیت زنان در عرصه کارآفرینی، قوانینی از این دست مشکل‌زا به نظر می‌رسد و با سیاست دولت برای فعال کردن زنان در حوزه اشتغال مغایرت دارد.
راهکار حقوقی
بهمن کشاورز، حقوقدان در این‌باره می‌گوید: «اصول ۱۹ و ۲۰ قانون اساسی به تساوی حقوق همه مردم ایران و زن و مرد با رعایت موازین اسلامی تاکید دارد و اصل ۲۱ قانون اساسی نیز دولت را موظف می‌کند تا حقوق زن را در تمامی جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین کند.» او در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه تجربه نشان داده است تغییر قانون آن هم به این شکل کار آسانی نیست، کوتاه‌ترین و عملی‌ترین راه این است که زنان ما از حقوق‌شان آگاه باشند و از شروط ضمن عقد برای تساوی حقوق‌شان استفاده کنند و در همان ابتدا اجازه تحصیل، اشتغال، خروج از کشور و حتی طلاق را در عقد نامه ذکر کنند.» این حقوقدان با بیان اینکه زنان باید با توجه به شرایط کنونی کشور به جای درج مهریه‌های بالا در عقدنامه که در عمل هم قابل دریافت نیست، بر حقوق اساسی خود تاکید کنند، می‌گوید: «این امکان در شروط ضمن عقد کاملا فراهم است.» اگرچه در این میان برخی نیز معتقدند بسیاری از زنان ما از حقوق این‌چنینی بی‌اطلاع هستند و این موضوع زمینه اجحاف به آنها را فراهم می‌کند و به همین دلیل تلاش دولت و مجلس برای تغییر این قانون می‌تواند راهی برای حضور بهتر زنان در عرصه‌های اجتماعی باشد.»
اخبار کوتاه صفحه «اندیشه»:
روش‌شناسی پژوهش در معناشناسی قومی
کارگاه «روش‌شناسی پژوهش در معناشناسی قومی» با تدریس احمد پاکتچی، مدیرگروه علوم قرآن دانشگاه امام صادق(ع) و به همت مرکز قرآن و معارف دین جهاددانشگاهی دانشگاه تهران برگزار می‌شود. معناشناسی یا معنی‌شناس (Semantics)، دانش بررسی و مطالعه معانی در زبان‌های انسانی است. به‌طورکلی، بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می‌گویند. این کارگاه پنجشنبه ۳۰ مهر از ساعت ۸ تا ۱۶ برگزار می‌شود.
دوره کلاس‌های بنیاد فردید
دوره جدید کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه بنیاد فردید از یازدهم مهر آغاز می‌شود. این کلاس‌ها با همکاری مرکز مطالعات شهر تهران و به همت بنیاد فردید برگزار می‌شود. شرح مثنوی مولوی شنبه‌ها از ساعت ۱۵ تا ۱۶:۳۰، با تدریس حسین شکرآبی و شرح تمهیدالقواعد شنبه‌ها از ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۸ با تدریس منوچهر صدوقی‌سها خواهد بود. همچنین کلاس مراتب زیبایی و حکمت آن در قرآن‌کریم دوشنبه‌ها ساعت ۱۵ تا ۱۶:۳۰ با تدریس محمد رجبی و مسائل اساسی پدیدارشناسی ۱۶:۳۰ تا ۱۸ با تدریس پرویز ضیاشهابی همراه خواهد بود. علاقه‌مندان به این کلاس‌ها می‌توانند به آدرس خیابان طالقانی، خیابان برادران مظفر، نرسیده به بزرگمهر، بن‌بست مهربان پلاک ۴ مراجعه کنند.
فلسفه عرفان
کتاب «فلسفه عرفان» به قلم علی فضلی منتشر شد. این کتاب شامل هفت فصل چیستی فلسفه عرفان، هستی فلسفه عرفان، ماهیت موضوع و مسائل فلسفه عرفان، ماخذ و مسائل فلسفه تجربه عرفانی، ماخذ و مسائل فلسفه عرفان نظری، ماخذ و مسائل فلسفه علم سلوک و نسبت فلسفه عرفان با دانش‌های همگراست و با قیمت ۱۵ هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
سیر مطالعاتی آثار و اندیشه‌های امام موسی‌صدر
دور جدید – پاییز ۹۴ – سیر مطالعاتی آثار و اندیشه‌های امام موسی‌صدر در چهار سطح روزهای شنبه و سه‌شنبه هر هفته برگزار می‌شود. سطوح ۱ تا ۳ سیر مطالعاتی با راهنمایی مهدی فرخیان و عادل پیغامی برگزار می‌شود. همچنین یک دوره سیر مطالعاتی با عنوان «لبنان معاصر براساس سیره و سرگذشت امام صدر» با راهنمایی محمدعلی مهتدی، پژوهشگر ارشد در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار خواهد شد. زمان برگزاری این کلاس روزهای شنبه از ساعت ۴ تا ۶ بعدازظهر است. مدت‌زمان لازم برای هر سطح چهار ماه است و در پایان هردوره به دانش‌آموختگان این دوره گواهی تکمیل دوره اعطا می‌شود.
دیگر عناوین منتشر شده در «فرهیختگان» امروز:
یادداشت «شرق و غرب عالم پر از فضایل اوست»، به مناسبت عید غدیر / به قلم حمیدرضا صفاکیش، مدیرگروه تاریخ و باستان شناسی واحد تهران مرکزی
رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکید کردند: تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره حادثه منا
محمدحسین مقیمی، معاون سیاسی وزیر کشور: مردم‌سالاری دینی در انتخابات نقش تعیینکنندهای دارد
سیدحسن خمینی مطرح کرد: داعش میوه مطلق‌انگاری
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «گریز هانا آرنت از حلقه فیلسوفان»، «راهی به مسائل کلیدی فلسفه»، «مولف کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام: آثاری که تاکنون درباره دولت در اسلام منتشر شده، سبب ساز آشفتگی‌ذهنی، سطحی‌نگری و نگاه ساده‌انگارانه مخاطب بوده است»، «قصه تیم ملی فوتسال زنان و کاپیتانی که اجازه خروج از کشور نداشت»، «فراخوان دوره جدید کلاس‌های بنیاد فردید» و «آثار و اندیشه‌های امام موسی‌صدر در چهار سطح»مرور مطبوعات/ پنجشنبه ۹ مهر / روزنامه فرهیختگان
