میرفخرایی: در سکوت اندیشهای رشد نمیکند
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «تژا میرفخرایی: در سکوت اندیشهای رشد نمیکند»، «هانری کربن و سهم بسزای او در شناساندن معارف اسلامی و شیعی به جهانیان»، «آیا عشق انسانی میتواند راهی به فحوای دینی داشته باشد؟» و «کتاب جستارهایی در اخلاق پژوهش با تیراژ ۲۰۰ نسخه منتشر شد»
روزنامه فرهیختگان در صفحه «دانشگاه»، گفتگوی روناک حسینی با تژا میرفخرایی، مولف، مترجم و استاد ارتباطات را درباره کتابهای دانشگاهی به چاپ رسانده که در فرازهایی از آن می خوانیم:
– اگر قرار است علوم انسانی رشد کند در تضاربآرا رشد خواهد کرد نه در سکوت. در سکوت و رکود چیزی متولد نمیشود. حاصل رکود گل مرداب است که چند روز بیشتر دوام ندارد. در حرکت است که اتفاقات خوبی میافتد و چیزهایی بهدردبخور تولید میشود.
– اگر قرار است علوم انسانی رشد کند، استادان باید از سوی ارگانها و نهادهای علمی و فرهنگی حمایت شوند. متاسفانه این ارگانها در حال حاضر بسته عمل میکنند و عده زیادی از پشتیبانی آنها محروم هستند .میگویند چیزی که تولید میشود باید موافق اندیشه ما باشد تا برای تولیدش پول بدهیم و از آن حمایت کنیم. اما موضوع این است که هیچ کس دقیقا موافق هیچ اندیشهای نیست و این موضوع باعث میشود تقریبا هیچ کاری انجام نشود. پس چه اتفاقی میافتد؟ چهار یا هفت سال کتاب تازهای چاپ نمیشود و بیشترین کاری که میشود این است که کتابی را که هشت سال پیش چاپ شده، تجدید چاپ میکنند. در این چند سال سکوت چه کار کردید؟ چرا چیزی تولید نشد؟ چند تا کتاب موافق نظرات شما چاپ شد؟
– مساله سکونی که مطرح کردم، بسیار مهم است. وقتی حرکت باشد اندیشه متولد میشود. برخی فکر میکنند اگر عدهای ساکت بمانند، اندیشه دیگری رشد میکند. اینطور نیست. در سکوت، اندیشه منبعی ندارد که رشد کند؛ متفاوت بودن اندیشههاست که موجب رشد و تحرک و باروری میشود. اگر من در یک جناح فکری باشم و امکانات را از استادان گروه مخالف فکر خودم دریغ کنم به این امید که اندیشه خودم مجال رشد یابد و گسترده شود، گرفتار اشتباه شدهام. در سکوت نه اندیشهای رشد میکند و نه متولد میشود.
– به نظر میرسد از استادان طلبکار هم شدهایم؛ استادانی که با نبود امکانات و سختیها و مشقت کار در چند جا دست به تالیف و ترجمه میزنند…. زمانی که از نظر مالی امکاناتی در اختیار استاد قرار ندهیم، او را در شرایط سختی قرار دادهایم. نهتنها پولی در کار نیست بلکه دلشان هم نمیخواسته کتابی چاپ شود. تصور اینگونه بوده که اگر ما ننویسیم بعد از ما نسلی میآید که بهتر از ما مینویسد، در حالی که با این نگاه عملا کاری انجام نشد؛ نه ما نوشتیم و نه نسلی تربیت شد که این کار را انجام بدهد. همین چند کتابی هم که میبینید حاصل کار کسانی است که پشتکار بالایی داشته و خیلی روی کاری که میخواستند انجام دهند، اصرار کردهاند.
هانری کربن و سهم بسزای او در شناساندن معارف اسلامی و شیعی به جهانیان
فرهیختگان در صفحه «اندیشه»، به معرفی کتاب «چشماندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» پرداخته و ذیل عنوان «اندر اسلام ایرانی»، از علاقه و جدیت هانری کربن به معرفی قرائتهایی نوین از حکمت و عرفان اسلامی اشاره کرده است.
در این گزارش می خوانیم:
«مجموعه چهار جلدی «چشماندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» حاصل بیش از بیست سال پژوهش هانری کربن درباره ابعاد معنوی و فلسفی اسلام است، آنگونه که بر ذهن و ضمیر ایرانی پدیدار شده است. هانری کربن، یکی از شرقپژوهان و ازجمله متفکرانی است که با قرائتهایی نوین از حکمت و عرفان اسلامی سعی در معرفی دیگرگونی از اسلام و معرفت ایرانی داشته است. از این رو وی سهم بسزایی در شناساندن معارف اسلامی و شیعی به جهانیان داشته است.
عنوان «اسلام ایرانی» یا «اندر اسلام ایرانی، چشماندازهای فلسفی و معنوی آن»، عنوانی است که هانری کربن برای این اثر خود برگزیده است. کربن روش خود را در این اثر پدیدارشناسی معرفی و تاکید میکند که پدیدارشناسی وی بیش از آنکه با شیوه پدیدارشناسی فیلسوفان مدرن، فیلسوفانی چون ادموند هوسرل و مارتین هایدگر منطبق باشد، مطابق با کشفالمحجوب عارفان مسلمان است و اساس این کشفالمحجوب را «نجات پدیدارها» معنا میکند. منظور از «نجات پدیدارها» این است که بگذاریم یا مجالی فراهم سازیم تا امور همانگونه که هستند، خود را پدیدار سازند، پدیدارشناسی او به معنای شناخت حقایق امور است، آنگونه که بر ذهن و ضمیر کسانی که در معرضشان قرار دارند، منکشف میشوند.
جلد اول: تشیع دوازده امامی
جلد اول کتاب «چشماندازهای فلسفی و معنوی اسلام ایرانی» با عنوان فرعی «تشیع دوازده امامی» با مقدمه و ترجمه و توضیح انشاءالله رحمتی در ۶۶۴ صفحه سال ۱۳۹۱ توسط انتشارات سوفیا منتشر شد. ترجمه این مجلد از اسلام ایرانی بر مبنای متن فرانسوی آن صورت گرفته است. در جلد اول نویسنده معنویت تشیع دوازده امامی را از همین منظر بررسی کرده و نشان میدهد چگونه این مذهب میتواند کمال دین نبوی مبتنیبر پدیدار کتاب قدسی باشد.
جلد دوم: سهروردی و افلاطونیان پارس
جلد دوم مجموعه اسلام ایرانی با عنوان «سهروردی و افلاطونیان پارس» به معرفی سهروردی و فلسفه اشراق او اختصاص یافته است. به تعبیر مترجم کتاب در این اثر هانری کربن چنان به بازخوانی آثار سهروردی پرداخته که خود سهروردی آثار پیشینیان خویش را بازخوانی میکرده است. بر این اساس در این جلد، کربن در پی تبیین حکمت اشراق سهروردی و طرح وی در زمینه احیای حکمت پارسیان باستان و تلاقی شاخههای اصیل شجره حکمت نبوی در سهروردی و دیگر حکیمان اشراقی است. جلد دوم کتاب اسلام ایرانی را نشر سوفیا در سال ۱۳۹۲ و در ۷۰۲ صفحه منتشر کرده است.
آیا عشق انسانی میتواند راهی به فحوای دینی داشته باشد؟
فرهیختگان در صفحه ۱۰، گفتگوی زهرا سلیمانیاقدم با «انشاءالله رحمتی» درباره آثار هانری کربن را ذیل عنوان «الهیات محبت» منتشر ساخته که در مقدمه آن آمده است:
«انشاءالله رحمتی نویسنده، مترجم و دانشیار فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با فرهیختگان از انتشار جلد سوم «چشماندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» در آیندهای نزدیک خبر داده و از ویژگیهای خاص این اثر گفته است. کتابی که قرار است از نسبت بین عشق زمینی و الهی بگوید. دو جلد پیشین این مجموعه با عناوین فرعی «تشیع دوازده امامی» و «سهروردی و افلاطونیان پارس» نیز به دست خود انشاءالله رحمتی، که پیش از این ترجمه چندین کتاب مهم دیگر کربن را در کارنامه خود داشته، ترجمه و وارد بازار کتاب شده است.»
در این گفتگو می خوانیم:
– از آخرین اثر خود که خبر انتشار آن را دادهاید بگویید و اینکه کدام دفترها از این مجموعه چهارجلدی را آماده برای انتشار دارید؟
* جلد سوم کتاب «چشماندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» شامل دو دفتر است؛ دفتر نخست، عنوان «خاصان محبت» را دارد که کربن در آن به زندگی «روزبهان شیرازی» پرداخته و عرفان عاشقانه وی را بررسی کرده است. دفتر بعدی این مجلد، «تشیع و تصوف» نام دارد. در این دفتر کربن به سیر زندگی و افکار سیدحیدر آملی، ابنترکه و علاءالدوله سمنانی پرداخته است که وجوه بارزی از اسلام ایرانی است که این دو بهزودی منتشر میشوند.
– در جلد سوم از مجموعه کتاب «چشماندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی» کربن به چه مساله و موضوعی میپردازد؟
* اهمیت جلد سوم این اثر در پرداختن به عشق از منظر عرفان اسلامی است. یکی از بحثهای جذاب در فلسفه اسلامی عشق است که کربن در اثر خود به این مساله براساس آثار روزبهان شیرازی پرداخته و آن را بررسی میکند. این دیدگاه در فلسفه اسلام بسیار خاص و بدیع است و خود کربن هم نگاه جذابی به این دیدگاه داشته است.
– دیدگاه عشق در عرفان جذاب بوده و بسیار مورد بحث قرار گرفته است. آن وجهی که کربن بررسی میکند و شما آن را خاص میدانید چیست؟
* در مورد عشق انسانی همیشه بحثهای بسیاری وجود داشته است اینکه اصلا عشق انسانی میتواند راهی به فحوای دینی داشته باشد یا نه؟ در نگاه اول گاهی در دین عشق انسانی یا عشقورزی به زیبارویان محکوم میشود و با زبان طعن به آن نگاه میشود. اما نگاه دوم به عشق این است که در دیدگاه عمیق عرفانی بعضی معتقدند عشق زمینی راهی برای رسیدن به عشق الهی است؛ یعنی برای عشق انسانی بالذات اهمیت قائل نمیشوند بلکه اهمیت آن را در وسیله و ابزار بودن برای رسیدن به عشق الهی میدانند. دیدگاه سوم درباره عشق زمینی، دیدگاهی است که این عشق را الگوی مناسبی برای عشق الهی میداند. البته منظور از عشق انسانی، عشق به معنای اصیل آن است نه عشقی که ناشی از شهوت باشد. همان عشقی که پیامبر اسلام(ص) درباره آن میفرمایند: «من عشق و عف ثم کتم و مات، مات شهیدا» یعنی کسی که عشق بورزد و در آن عشق پاکدامنی پیشه کند و در آن عشق بمیرد، همانند یک شهید از دنیا رفته است.
– نمونه همان عشقی که در اساطیر ما مانند لیلی و مجنون وجود دارد؟
*بله، درواقع همان عشق پنهانی منظور است که معشوق از آن خبر ندارد و عاشق عفت میورزد و پاکدامنی پیشه میکند. اگر عاشق در این شرایط بمیرد بهعنوان یک شهید مرده است. کربن از این دیدگاه در نسبت با عشق به «پدیدار عشق عفیف» یاد میکند. این عشق درواقع باید الگوی عشق الهی باشد. به همان شکل یک عاشق پاکباخته.
البته یک تلقی چهارمی هم از عشق وجود دارد؛ در این دیدگاه عشق انسانی اساسا به عشق ربانی تبدیل میشود. یعنی در اینجا یک نوع استحاله عشق روی میدهد. وقتی عاشق به زیبایی معشوقه خود مینگرد درواقع این زیبایی از آن او نیست بلکه عاشق دارد به زیبایی الهی مینگرد. این نوع عشق به شرطی که به هیچ نحو آلوده به شهوت نباشد میتواند این ویژگی را داشته باشد. کربن آثار بسیار مهمی چون ابهرالعاشقین روزبهان شیرازی را از این منظر بازخوانی کرده است.
– دفتر دوم از جلد سوم شامل چه مباحثی میشود؟
* او در جلد سوم به یکی از بحثهای اصلی در اسلام میپردازد. ما وقتی به اسلام نگاه میکنیم میبینیم که معنویت اسلامی دو جلوه مشخص دارد؛ یک جلوه آن تصوف و دیگری تشیع است. دیگران منشأ این دو را خارج از اسلام جستوجو میکنند اما کربن میگوید هر دو جلوه در اسلام ریشه دارند و هر دو در نسبت با قرآن و پیامبر بودهاند و البته تاثیر و تاثر این دو بر هم را هم بررسی میکند.
– به غیر از جلد سوم از کتاب «اسلام ایرانی» چه اثری را آماده انتشار دارید؟
کار ترجمه «ارض ملکوت» کتاب دیگری از کربن نیز به پایان رسیده است و بهزودی منتشر میشود. مبنای این کار نظریه «عالم خیال» و اعتقاد به آن است که مورد بحث هانری کربن قرار گرفته است.
کتاب «جستارهایی در اخلاق پژوهش» با تیراژ ۲۰۰ نسخه منتشر شد
فرهیختگان در صفحه اندیشه خبر از انتشار کتاب «جستارهایی در اخلاق پژوهش» توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی داده است. این کتاب که به اهتمام رستم فلاح گردآوری شده، دارای چهار فصل است که در مجموع، ۱۰ مقاله را از ۱۲ نویسنده در بر میگیرد.
«ضرورت، مبانی و رهیافتها در اخلاق پژوهش»، «گستره اخلاق پژوهش»، «مسائل اخلاق پژوهش» «ترویج اخلاق پژوهش و موانع آن» فصول این کتاب را تشکیل می دهند.
کتاب «جستارهایی در اخلاق پژوهش»، در ۳۶۴ صفحه، با شمارگان ۲۰۰ نسخه، به بهای ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان منتشر شده است.
در صفحه «اندیشه» به این اخبار کوتاه نیز پرداخته شده است:
نقد کتاب علوم اجتماعی
شمارههای سه و چهار فصلنامه «نقد کتاب علوم اجتماعی» توسط خانه کتاب با سردبیری محمدرضا رسولی منتشر شد. در شماره جدید این فصلنامه نوشتار و گفتارهایی از نعمتالله فاضلی، محمدسعید ذکایی، شاپور رواسانی، غلامعباس توسلی، سیدعبدالله انوار و… دیده میشود. شمارههای سه و چهار فصلنامه علوم اجتماعی با قیمت شش هزار تومان از سوی موسسه خانه کتاب منتشر شده است.
فرهنگ رضوی
در نهمین شماره فصلنامه فرهنگ رضوی در مقالهای با عنوان«علی بن موسیالرضا(ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی» به سبک زندگی اسلامی از دیدگاه امام رضا(ع) پرداخته شده است. «روشهای فرهنگی امام رضا(ع) درخصوص زنده نگهداشتن یاد و نام امام حسین(ع)»، «اصول علمی و اخلاقی مناظرههای رضوی»، «علیبن موسیالرضا(ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی» بخشی از مقالات این شماره را تشکیل میدهند.
دیگر عناوین منتشر شده در روزنامه امروز، از این قرار است:
یمن در آستانه فاجعه انسانی/عربستان طرح آتشبس خود را نقض کرد
عقبنشینیهای داعش/ پیشروی ارتشهای عراق و سوریه ادامه دارد
اعلام جنگ رسمی اردوغان و کردها/ حمایت ناتو از اقدامات نظامی آنکارا علیه داعش
پیشروی طالبان در شمال افغانستان
اتهامزنی وزیر امور خارجه عربستان به ایران؛ عادل الجبیر: ایران بحرین را تهدید کرده و مقاصد خصمانه ای علیه همسایگانش دارد
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «تژا میرفخرایی: در سکوت اندیشهای رشد نمیکند»، «هانری کربن و سهم بسزای او در شناساندن معارف اسلامی و شیعی به جهانیان»، «آیا عشق انسانی میتواند راهی به فحوای دینی داشته باشد؟» و «کتاب جستارهایی در اخلاق پژوهش با تیراژ ۲۰۰ نسخه منتشر شد»مرور مطبوعات/ چهارشنبه ۷ مرداد/ روزنامه فرهیختگان