شادی پیروزی در انتخابات به شیوه اخوان المسلمین

انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه به پایان رسید و اردوغان همان‌گونه که نظرسنجی‌ها نیز پیش‌بینی کرده بودند توانستند اکثریت آرا را کسب کند و به پیروزی برسد.

اردوغان 60 ساله برای غلبه بر دو رقیب خود دست پُری داشت. او 12 سال (از سال 2002 میلادی)‌ به عنوان نخست‌وزیر ـ مهم‌ترین سمت سیاسی ترکیه ـ‌ قدرت‌نمایی می‌کند. اردوغان گذشته از متحول کردن اقتصاد و بالا کشیدن ترکیه تا رتبه شانزدهم قدرت‌های اقتصادی جهان، از پتانسیلی قوی در بطن جامعه این کشور استفاده کرد تا پایه‌های قدرت خود را مستحکم‌تر کند و آن انگشت نهادن بر عقبه دینی و بسیار پررنگ جامعه این کشور بود. بر خلاف پندار برخی، جامعه ترکیه جامعه‌ای بسیار دینی است و نباید این را با سیاست‌های ضد دینی و لائیسیته کمال مصطفی آتاتورک و دنباله‌روان وی خلط کرد. آتاتورک میراث‌دار امپراتوری چندصد ساله عثمانی بود که سلاطینش قرن‌ها خود را خلیفه مسلمین می‌دانستند.

به هر حال این شاگرد مدارس فتح‌الله گولن ـ روحانی‌ میانه‌رو ـ بر خاکستر احزاب اسلامگرای نظام ملی، سلامت ملی، رفاه، فضیلت و سعادت به رهبری مرحوم نجم‌الدین اربکان و با استفاده از تجارب اسلامگرایان در سیاست از سال 1970 میلادی سر برآورد.

تجربه 32 ساله اسلامگرایان و فراز و فرودهای آنان و رویارویی‌شان با لائیک‌ها و به ویژه ارتش که خود را حامی و حافظ آرمان‌های لائیسیته می‌دانست،‌ سرانجام ماندگاری اسلام‌گرایان را رقم زد.

اردوغان با رؤیای احیای امپراتوری عثمانی در عصر حاضر پروژه نوعثمانی‌گری خود را از داخل ترکیه آغاز کرد. از بین بردن هیمنه ارتش به عنوان مدافع پروپاقرص لائیسم، اصلاحات در قوانین با روی‌کرد دین هم‌چون مبارزه با ممنوعیت حجاب، احداث نمازخانه در مراکز مختلف مانند خوابگاه‌های دانشجویی و مدارس، محدود کردن عرضه مشروبات الکلی و … بخشی از سیاست‌هایی بود که اردوغان مجبور بود در مدت زمانی طولانی و نه یک باره به اجرا بگذارد.

اردوغان اینک از سوی عموم مردم دین‌دار اهل سنت ترکیه حمایت می‌شود. توانایی بالای اردوغان در سخن‌وری و بیرون راندن رقیبان، از دیگر دلایل موفقیت وی است. اردوغان علی‌رغم توسعه سیاست نوعثمانی‌گری خود در خاورمیانه و دخالت آشکار در سوریه و عراق و حمایت از داعش، توانسته است افکار عمومی جامعه ترکیه ـ اهل سنت و لائیک‌ها ـ را با خود در مخالفت با بشار اسد و محق جلوه دادن داعش و النصره در سوریه همراه کند و سیاست‌های خود را در خارج از ترکیه بدون احساس خطر از داخل توسعه دهد.

اردوغان برای پوشیدن ردای خلافت نوین به 12 سال گذشته اکتفا نکرد و با اصلاح قانون اساسی، در حالی که دیگر از نظر قانون نمی‌توانست نخست‌وزیر شود، برای نخستین بار انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار کرد تا بتواند با کاریزمایی که برای خود ایجاد کرده این بار رئیس‌جمهور شود. البته وی تصمیم دارد پس از به قدرت رسیدن، قانون را بار دیگر اصلاح کند و ریاست جمهوری را که سمتی تشریفاتی به شمار می‌رود به عنوان سمت نخست کشور قرار دهد تا از دامنه قدرتش کاسته نشود و بتواند علاوه بر پنج سال فعلی، با احتساب احتمالی دوره دوم، هم‌چون پادشاهان، اقتداری 20 و چند ساله برای خودش رقم بزند.

اینک اردوغان تنها در میان اهل سنت طرفدار دارد و علویان هم‌چون سال‌های گذشته بر بی‌اعتمادی به دولت‌های مختلف در طول دوران جمهوریت تأکید دارند و شیعیان نیز از نظر سیاسی و اجتماعی اصولاً صاحب قدرت و تأثیرگذاری به شمار نمی‌روند. شیعیان تنها از یک جهت برای اردوغان می‌توانند مشکل‌ساز باشند و آن هم برخورداری از حمایت‌ ایران است. چندی پیش بود که فهرستی بلندبالا از شیعیان ترکیه‌ای و ایرانی مقیم ترکیه مظنون به همکاری با دولت ایران برای جاسوسی در ترکیه به رسانه‌ها راه یافت. فهرستی که گفته می‌شد تحت عنوان گروه توحیدسلام بر علیه نظام ترکیه فعالیت می‌کنند.

بعد از به زیر کشیدن قدرت نظامیان به عنوان حامیان سنتی لائیسم، نوبت به فتح‌الله گولن پدر معنوی وی و حزبش رسید و با از میان بردن قدرت وی که به صورت شبکه‌ای در میان کارکنان دولت، پلیس و قوه قضائیه نفوذ کرده بودند، تلاش کرد تا پایه‌های قدرت خود را محکم‌تر کند. به طوری که در تبلیغات انتخاباتی یکی از کسانی که بیشترین کنایات و اشاره‌ها را از سوی اردوغان دریافت می‌کرد، همین فتح‌الله گولن بود.

بدین ترتیب با به قدرت رسیدن اردوغان بعید نیست که در آینده‌ای نه چندان دور چهره جدیدی از وی رخ بنماید. آیا بعد از به زیر کشیده شدن نظامیان و فتح‌الله گولن، حالا نوبت به علویان و شیعیان رسیده است؟
اردوغان برای پوشیدن ردای خلافت نوین به 12 سال گذشته اکتفا نکرد و با اصلاح قانون اساسی، در حالی که دیگر از نظر قانون نمی‌توانست نخست‌وزیر شود، برای نخستین بار انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار کرد. او لابد حالا با نشان دادن معنادارچهار انگشت خود به رسم اخوان المسلمین ابراز شادی می کند. داود بهلولی