فرهنگ استعفا و اخلاق اجتماعی

این مساله ناشی از آن است که در جامعه‌ ما کمتر اتفاق افتاده که مسوولان خودشان را نماینده یا منتخب غیرمستقیم مردم دانسته و خود را نسبت به وظایفی که در قبال مردم دارند مسوول و متعهد بدانند. متاسفانه ما در جامعه خود بیشتر اوقات مسوولیت را به‌عنوان یک حق می‌دانیم که بر اساس آن فرصتی به دست می‌آید تا جایگاه و شأن خودمان را به دیگران نشان بدهیم و از طریق آن به دیگران ببالیم در حالی‌که مسوولیت در مفهوم واقعی خود به معنی پاسخگوبودن است.

وقتی شخصی مسوول می‌شود در واقع وظیفه‌اش بسیار سنگین است و باید خود را به جامعه‌ای که وی را مستحق دریافت مسوولیت شناخته‌ است چنان متعهد بداند که این مسوولیت را فرصتی نه برای خودش که برای خدمت به جامعه و مردم بپندارد.

این موضوعی است که در بسیاری از جوامع توسعه‌یافته وجود دارد. در جامعه‌ای که مسوولیت نه یک امتیاز فردی بلکه یک تعهد و دین به جامعه و فرصت برای خدمت‌گذاری باشد هرگاه در مسیر انجام تعهد، ذی‌حقان متضرر و حقشان تضییع شود فرد مسوول با تمام وجود احساس می‌کند که باید از مردم عذرخواهی کند، شرمنده جامعه باشد و خود را آماده سازد تا وجدان جمعی و جامعه او را نسبت به غفلتی که انجام داده تنبیه کند. در این شرایط اگر خطا آگاهانه بوده جزای سنگین را در پی خواهد داشت و اگر صرفا غفلت بوده فرد مسوول خودش تنبیه مورد نظر را می‌پذیرد.

در چنین جامعه‌ای استعفا کمترین کار برای مسوولی است که نتوانسته به تعهدش عمل کند. اگر مسوولان به چنین سمتی حرکت کنند این مساله می‌تواند به‌عنوان فرهنگ در جامعه تاثیر بگذارد و آن‌گاه مردم نیز در زندگی روزمره با تسامح رفتار و از یکدیگر عذرخواهی خواهند کرد. در کشورهای توسعه‌یافته با کوچک‌ترین خطایی واژه «ببخشید» بر زبان‌ها جاری می‌شود اما ما این موضوع را در جامعه خود کمتر داریم. حتی گاه حقوق یکدیگر را تضییع می‌کنیم و خود را محق می‌دانیم و فکر نمی‌کنیم باید عذرخواهی کنیم. به‌عنوان نمونه وقتی هنگام رانندگی سبقت نادرست می‌گیریم و حق کسی را تضییع می‌کنیم نه تنها عذر نمی‌خواهیم بلکه طلبکارانه برخورد می‌کنیم.  فرهنگ استعفا در برابر غفلت می‌تواند در جامعه ما انسان‌ها را نسبت به هم مهربان و همچنین مسوولیت‌مدار و اخلاقی کند.

امیدواریم اگر در مواردی غفلت پیش آمد مسوولان استعفا و عذرخواهی کنند زیرا نه‌تنها از ارزش‌شان کاسته نخواهد شد بلکه شأن آنها حفظ خواهد شد و در فرصتی دیگر این امکان برای آنها فراهم خواهد بود تا دوباره در جایگاهی قرار بگیرند و به مردم خدمت کنند.
شاید با واژه «استعفا» غریبه باشیم و اساسا این سوال در ما به وجود بیاید که چرا مسوولی باید استعفا کند؟سعید معیدفر