گزارشی از افزایش مخالفت با یهود در ترکیه
این روزها دیگر کسی انفجارهای کنیسه نیوشالم ده سال پیش استانبول را به خاطر نمی‌آورد، زیرا مدت‌ها است که بسیاری از آن مغازه‌های ویران شده در حوالی کنیسه نیوشالوم بازسازی و نوسازی شده و امروزه دروازه های فولادی و دوربین های مداربسته و ستون‌های بتنی از آن کنیسه محافظت می‌کند.
در آن زمان دادگستری ترکیه سازمان تروریستی القاعده را مسؤول آن حملات اعلام کرد و یک شهروند سوری و 47 شهروند ترک را به جرم دست داشتن در آن رویداد به تحمل حبس از سه سال تا زندان ابد محکوم کرد. تقریباً همه این محکوم شدگان سابقه شرکت در جنگ‌های عراق و افغانستان را داشتند. آن شهروند سوری یعنی «لویا سقا» نیز حتی از اعضای رهبری القاعده عراق بود، همان گروهی که این روزها اعضای آن در سراسر خاک سوریه پراکنده شده‌اند. امروز اما اقلیت یهودی ترکیه شاهد آن است که چگونه هم‌فکران همان تروریست‌ها درست در پشت مرزهای ترکیه، مناطق سوریه را یکی پس از دیگری مورد تاخت و تاز قرار داده و خشونت می‌پراکنند.
اگرچه یهودیان ترکیه نگرانی چندانی از بابت امنیت شخصی خود ندارند اما غالباً جوانان یهودی ترجیح می‌دهند که سرزمین پدری خود را ترک و به کشورهای غربی بروند زیرا این احساس را دارند که آینده‌ای برای آنان در ترکیه وجود ندارد. وضعیت فعلی بیش از هر چیز ناشی از عملکرد رژیم اسرائیل و افزایش تنش‌ها میان آنکارا و تل‌آویو و سیاست‌های رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و دولت تندرو اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو است. «دنیس اوجالوو» از اعضای انجمن یهودیان استانبول می‌گوید: «همواره مجبوریم در برابر اتهام عدم وفاداری به ترکیه از خود دفاع کنیم. این در حالی است که ما یهودیان ترکیه شهروند این کشور بوده و نه تنها هیچ ارتباطی با اسرائیل نداریم بلکه همیشه مخالف سیاست‌های اسرائیل بوده و هستیم. اگرچه که اردوغان بارها از یهودی‌ستیزی به عنوان جنایت علیه بشریت یاد کرده است. وضعیت یهودیان ترکیه از پایان سال 2008 و آغاز 2009 بدتر نیز شد و زمانی که آن کشتی حامل کمک‌های انسان‌دوستانه مردم ترکیه در مه 2010 محاصره غزه را شکست و سپس با حمله نظامیان اسرائیلی مواجه گردید و نه نفر از شهروندان ترک بر اثر این حمله کشته شدند، اردوغان نیز در بسیاری از موارد همه ملاحظات را کنار گذاشت و در سخنرانی‌های متعدد به یهودیان تاخت و چنان برداشت شد که عامل آن جنایت و تروریسم دولتی نه دولت اسرائیل بلکه یهودیان بوده اند.
«کوری گوت اشتات» مورخ آلمانی و کارشناس ارشد امور ترکیه می‌گوید: «هر زمان که مناقشه فلسطین و اسرائیل بالا می‌گیرد خیابان‌های ترکیه برای یهودیان این کشور ناامن می‌شود. باید این را قبول کنیم که یهودی‌ستیزی به هیچ عنوان یک پدیده اسلامی نیست و اسلام مخالف هرگونه آزار و اذیت پیروان دیگر ادیان است. در همین حال بازار فروش کتاب‌های ضد یهود در ترکیه نیز بسیار داغ است و این کتاب‌ها غالباً از سوی نویسندگان محافل چپ‌گرا و ناسیونالیست نوشته می‌شود.»
نویسندگان این کتاب‌ها در هر دو اردوی چپ و ناسیونالیست در سال‌های اخیر دست به افشاگری‌هایی کاملاً اغراق‌آمیز در مورد یهودیان مهاجر به ترکیه می‌زنند و همه آنها را از نوادگان و پیروان «ربی شباتی زوی» به شمار می‌آورند. زوی در قرن 17 به ترکیه آمد و خود را یک قدیس نامید اما پس از آن که از سوی سلطان وقت عثمانی تهدید به مرگ شد، ظاهراً به اسلام گروید. این نویسندگان در کتاب‌های خود پا را از این نیز فراتر گذاشته و نه تنها نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور ترکیه را نیز «یهودیان پنهان» می‌نامند بلکه از مصطفی کمال آتاتورک نیز با عنوان «عروسک خیمه‌شب‌بازی فرقه یهود» یاد می‌کنند. آثار هنری و فیلم‌هایی مانند «دره گرگ‌ها» نیز در ترکیه طرفداران میلیونی دارد، آثاری که کاملاً برگرفته از سبک تبلیغات و فیلم‌های تبلیغی نازی‌ها است. به گفته گوت اشتات از زمانی که اردوغان در سخنانش صهیونیسم و یهودی‌ستیزی و فاشیسم را در کنار هم قرار داد و سخن از لابی صهیونیستی به زبان آورد، یهودی‌ستیزی در ترکیه بار دیگر افزایش یافت. اگرچه در اروپا این سخنان اردوغان را نوعی پوپولیسم و تلاشی برای جلب آرای بیشتر عنوان می‌کنند اما یهودیان ترکیه سخنان نخست‌وزیر را کاملاً جدی می‌گیرند.
طبق برخی افسانه‌های تأیید نشده سابقه حضور یهودیان در ترکیه به 2400 سال پیش بازمی‌گردد. اما آن‌چه مشخص است، این که ظاهراً اولین یهودیان پس از آن که کلیسای کاتولیک اسپانیا آنان را از آن کشور می‌راند به پیشنهاد سلطان بایزید دوم به خاک عثمانی می‌آیند. جمهوری ترکیه پس از روی کار آمدن نازی‌های آلمان نیز شمار زیادی از دانشمندان و هنرمندان آلمانی را در کشور خود پناه داد و امروز دولت ترکیه از این اقدام و نقش خود در نجات یهودیان با افتخار یاد می‌کند.
در سال‌های اخیر اما بار دیگر بحث و جدل‌ها بر سر هولوکاست در ترکیه بالا گرفته است. نزدیک به یکصد سال پیش تنها در استانبول 75000 یهودی زندگی می‌کردند اما امروزه در سراسر ترکیه 17000 یهودی زندگی می‌کنند که البته هنوز هم اکثریت آنان در استانبول و ازمیر ساکن هستند.
منبع: نویه تسورشر تسایتونگ (سوییس) منتشره در شفقنا
این روزها دیگر کسی انفجارهای کنیسه نیوشالم ده سال پیش استانبول را به خاطر نمی‌آورد، زیرا مدت‌ها است که بسیاری از آن مغازه‌های ویران شده در حوالی کنیسه نیوشالوم بازسازی و نوسازی شده و امروزه دروازه های فولادی و دوربین های مداربسته و ستون‌های بتنی از آن کنیسه محافظت می‌کند.
