علیرضا بهشتی: مارکسیسم هنوز در کشور ما زنده است
اعتماد در شماره امروز، کتاب «بحران معرفت‌شناختی؛ روایت دراماتیک و فلسفه علم» را در گفتگو با علیرضا بهشتی بررسی کرده و در کنار سرمقاله ای که مخالفت با اجرای کنسرت‌ها را بی ارتباط با حمیت دینی توصیف کرده، سرنوشت فیلم «رستاخیز» و تازه ترین سخنان وزیر ارشاد و کارگردان آن را با اهمیت دانسته است.
روزنامه اعتماد در صفحه 7 گفتگوی علی ورامینی و محسن آزموده با «علیرضا بهشتی»، استاد علوم سیاسی درباره «مک اینتایر و بحران معرفت شناختی» را به چاپ رسانده و زیر عنوان «تحولات معرفتی در تاریخ معاصر ایران» نوشته است: «بحران معرفت‌شناختی؛ روایت دراماتیک و فلسفه علم» نوشته «السدیر مک‌اینتایر» (متولد ١٩٢٩) فیلسوف علم و اخلاق و سیاست برجسته معاصر، با وجود حجم کوتاه آن، اصلا متن ساده‌ای نیست و به نظر می‌آید نوعی ادای سهم و مداخله مک اینتایر در مناقشات فلسفه علم اواخر قرن بیستم است…. علیرضا بهشتی، پژوهشگر و استاد علوم سیاسی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده و در مقدمه آن اشاره کرده است که دیدگاه مک اینتایر می‌تواند برای فهم تحولات اندیشه‌ای در ایران در سده معاصر یاری‌رسان باشد.
علیرضا بهشتی در فرازهایی از این گفتگو چنین بیان داشته است:
– مک اینتایر در آثارش می‌گوید اگر مکتب اخلاقی یا فلسفی یا دینی‌ای که من روایتم را از آن گرفته‌ام، بتواند پرسش‌های جدید را با ارجاع به منابع درونی خودش پاسخ بگوید و پاسخ‌های نو برای پرسش‌های نوی من ارایه کند، قاعدتا همچنان دنباله‌رو آن مکتب یا فلسفه خواهم ماند. اما اگر نتواند این پرسش‌ها را پاسخ دهد، نمی‌توانم معطل بمانم، زیرا به دنبال پاسخ هستم. در نتیجه سراغ مکتب دیگری می‌روم که بتواند پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای به پرسش‌های من ارایه کند.
– اندیشمندانی همچون آیریس مورداک، به‌طور مفصل به تاثیرگذاری مابعدالطبیعه در شکل‌گیری اخلاق غرب معاصر و ریشه‌های تاریخی آن پرداخته‌اند. این دست مفاهیم زیاد است. مثل مفهوم امر شخصی (privacy) که قبل از مسیحیت وجود ندارد و یک پدیده مسیحی است. به خاطر آن بعد فردگرایانه مسیحیت، این مفهوم در فرهنگ غرب نهادینه می‌شود و به عنوان یک عنصر مطرح می‌شود.
– مثالی که در مورد جریانات فکری صد سال اخیر در کتاب آورده‌ام به این خاطر بوده که مستندات بیشتری در این بازه زمانی داریم و چه بسا بتوان این موضوع را به تاریخ قبل از آن نیز تسری داد…. بعد از مشروطه به دوران پهلوی اول می‌رسیم. باید ببینیم در سال‌های پایانی چه اتفاقی رخ داده است…. باید دید که چه شرایطی پیش آمد که مارکسیسم خواهان پیدا می‌کند. حزب توده پس از شهریور ١٣٢٠ بسیار توسعه پیدا کرد و حتی در مرحله اول برخی نیروهای مذهبی نیز به این حزب و مرکزیت آن می‌پیوندند. باید مشخص شود که چه اتفاقی می‌افتد که پس از شکست نهضت ملی، آن نوع مارکسیسم زیر سوال می‌رود یا اساسا دلایل ظهور نواندیشی دینی چه بوده و… سویه‌های مختلف این موضوعات باید روشن شوند.
– اگر دقت کنید، مارکسیسم هنوز هم در کشور ما با اشکال و قرائت‌های دیگری زنده است. در منطقه نیز شرایط مشابهی وجود دارد. کتاب «هویت‌های مرگ‌بار» اثر امین معلوف (نویسنده‌ای لبنانی‌الاصل) نیز همین مسائل را مورد بحث قرار می‌دهد. مثلا می‌گوید مسلمانی که در قرن بیست‌و‌یکم حضور دارد، متوجه است که پدیده‌ای به نام غرب وجود دارد اما غرب نمی‌خواهد بقیه دنیا مثل او شوند…. امین معلوف می‌گوید که تجربه ملی‌گرایی، پان عربیسم، لیبرالیسم و مارکسیسم شکست در جوامع پیرامونی شکست‌خورده است و این باعث می‌شود که مسلمانان به اسلامگرایی افراطی روی می‌آورند.
مخالفت با اجرای کنسرت‌ها ربطی به حمیت دینی عده‌ای از افراد ندارد
اعتماد در سرمقاله امروز خود، هدف اصلی در پس ماجرای مخالفت با اجرای کنسرت‌ها را به چالش کشیدن اجرای قانون به نام شرع دانسته و نوشته است: «مخالفت با اجرای کنسرت‌ها در واقعیت امر، ریشه دینی ندارد و ربطی به حمیت دینی عده‌ای از افراد ندارد، چرا که این کار قانونی است، بنابراین جلوی اجرای قانون ایستادن در جمهوری اسلامی ایران، اقدامی سیاسی است و نه دینی.»
این نوشتار مشکل این کار را پنهان ساختن گروهی سیاسی پشت مقدسات و آموزه‌های مذهبی و دینی دانسته و آورده است: «اینجاست که دوگانه متدین و بی‌دین درست می‌کند. در حالی که بسیاری از افرادی که به کنسرت‌ها می‌روند برحسب فهم خودشان و قانون رفتار می‌کنند و ضمنا دیندار هم هستند. روشن است که ایجاد تقابل به نام دین با این افراد منجر به بحرانی خواهد شد که دود آن به چشم همه خواهد رفت، و یک دلیل برای رویگردانی از دین به دلایل قبلی اضافه خواهد شد.»
وزیر ارشاد: بیشتر مراجع خواستار عدم نمایش چهره حضرت ابوالفضل در فیلم رستاخیز هستند
این روزنامه در صفحه 12 گزارش «علی مطلب‌زاده» از سخنان دیروز «علی جنتی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و واکنش «احمدرضا درویش» در خصوص سرنوشت فیلم «رستاخیز» را منعکس ساخته و با اشاره به حاشیه‌های زیاد این فیلم در دو سال گذشته، از قول وزیر ارشاد نوشته است: «از طرف حوزه علمیه، ایراداتی بر این فیلم وارد شده بود که مهم‌ترین آنها نمایش چهره حضرت عباس (ع) در فیلم رستاخیز بود. تنها حوزه علمیه بیش از پنج ایراد به این فیلم گرفته بود که ما تا حدودی از آنها گذشتیم. عوامل این فیلم از ابتدا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کردند که درمورد این فیلم نظریه تمام مراجع را کسب کرده‌اند، در حالی که بعدا مشخص شد که این صحبت آنها صحت نداشت و تنها نظر چند نفر اخذ شده بود. بیشتر مراجع محترم و علما و برخی شخصیت‌های دینی و مذهبی تاکیدشان این بود که باید چهره مبارک حضرت ابوالفضل العباس(ع) پوشانده شود که ما هم چند ماه پیش به عوامل این فیلم اعلام و حتی راهکار هم ارایه دادیم که روی چهره مبارک آن حضرت افکت نور بزنند ولی متاسفانه آنها نه تنها این کار را نکردند بلکه اقدام به شکایت کردند.»
واکنش احمدرضا درویش به صحبت‌های وزیر ارشاد
اما صحبت‌های وزیر ارشاد در مورد فیلم رستاخیز، بلافاصله با واکنش احمدرضا درویش روبه‌رو شد. درویش روز گذشته درباره صحبت‌های علی جنتی در مورد بودجه فیلم گفت: «من کما فی‌السابق سکوت می‌کنم و نظاره‌گر صحنه عجیب‌وغریبی از لحظه‌هایی هستم که مدیریت فرهنگی کشور در دولت تدبیر و امید ایجاد کرده است.»
درویش همچنین در مورد سرنوشت فیلم رستاخیز به گفتن این جمله که «هیچ چشم‌اندازی ندارم و فقط می‌توانم بگویم متاسفم برای خودم که در چنین فضایی تنفس می‌کنم» اکتفا کرده است.
