انحطاط جوامع اسلامی در اندیشه شریعتی یا انحطاط فکری شریعتی؟

 آیا آراء شاخص‌ترین چهره اصلاح دینی منحط است؟
اعتماد در صفحه 7 به معرفی کتاب «علی شریعتی؛ بازگشت به خویشتن و رنسانس اسلامی» به قلم «امیر روشن» پرداخته و زیر عنوان «اصلاح دینی و رنسانس اسلامی»  نوشته است:
«دکتر شریعتی بی‌تردید شاخص‌ترین چهره بازگشت به خویش و اصلاح دینی در دوران معاصر است. او با علم و آگاهی به پتانسیل دین اسلام و با این تحلیل که هر تغییری در جوامعی که شاخصه مذهبی دارند، نخست با تحول در اندیشه دینی آغاز می‌شود، بازسازی اندیشه دینی را به عنوان پروژه روشنفکری خود تعریف کرد.
 
 شریعتی در این راستا مقوله بازگشت به خویشتن را مطرح کرد که منظورش بازگشت به فرهنگ و ایدئولوژی اسلامی بود. همچنین به موازات بحث بازگشت به خویشتن، اصلاح دینی و رنسانس اسلامی را مطرح و تلاش کرد تا دین را به صورت عاملی پویا و سازنده در جامعه درآورد.

 «علی شریعتی بازگشت به خویشتن و رنسانس اسلامی» از چهار فصل تشکیل شده است. در فصل یکم از این مجموعه به زندگی و زمانه شریعتی پرداخته شده است. در فصل دوم آن نویسنده با ادعای منحط خواندن آرای شریعتی سعی کرده منشا انحطاط آن را توضیح دهد. فصل سوم در حول محور «بازگشت به خویشتن» و فصل چهارم به مساله رنسانس اسلامی و اصلاح فکر دینی پرداخته است.»
 
* به نظر می رسد معرفی شتابزده این کتاب، مجال دقت را از گزارشگر گرفته و «بررسی موضوع انحطاط در اندیشه دکتر شریعتی» در فصل دوم کتاب را به اشتباه، به منحط خواندن آرای دکتر شریعتی تعبیر نموده است.
 

بی تدبیری، دغدغه به حق پیامبر
روزنامه اعتماد در صفحه 16 یادداشتی از «احمد پورنجاتی» با عنوان «سندروم نابخردی باید درمان شود» را به چاپ رسانده و پرسیده است «آیا تدبیر و عقلانیت راه موفقیت جامعه است؟»
 
وی با اشاره به اینکه «پیامبر اسلام، بیشتر از آنکه درباره باورهای مذهبی، اعتقادات مذهبی و انجام فریضه‌های دینی امت اسلامی نگرانی داشته باشند، نگران بی‌تدبیری و سوءتدبیر بودند»، نگاه ویژه ایشان به تدبیر را نشانه اهمیت این موضوع دانسته و نسبت به ناچیز بودن آن در تصمیم گیری های اشخاص حقیقی و حقوقی ابراز تاسف کرده است.
 

وی با اشاره به فقدان سازو کار و حساب‌کشی و پاسخگویی در جامعه و همچنین وجود داوری‌های ناگهانی، برانگیخته و قضاوت‌های سریع، بی خردی را سندرمی دانسته که به دنبال خود سلسله‌ای از مشکلات را در وجوه مختلف ایجاد می‌کند و اظهار امیدواری کرده که با بهره گیری از خرد جمعی، نابسامانی و بی‌اعتمادی در جامعه از بین برود.
 

 
اربعین و بازار داغ ویزا و بلیط مرز و کسادی تورهای سه میلیون تومانی
اعتماد در صفحه 13 در گزارشی از «زهرا چوپانکاره» به ازدحام مسافران اربعین در حوالی سفارت عراق در تهران پرداخته و با انتخاب عنوان «سفر کربلا از میدان ولی‌عصر آغاز می‌شود» می نویسد:
 
«….ظهر روز یکشنبه، دیوار سفارت تبدیل شده به تکیه‌گاه آدم‌هایی که چشم به پشت سر نفر مقابل خود دارند و هر قدمی که او به جلو بردارد برای‌شان غنیمت است؛ یک قدم به در سفارت نزدیک‌تر می‌شوند. چیزی تا اربعین نمانده، صدها آدمی که این سو و آن سوی میدان ولی‌عصر میان گرفتن فرم و سفارت و دفاتر مسافرتی سراسیمه در رفت و آمدند، همان‌هایی هستند که قرار است امسال بخشی از آمار مسافران کربلا در اربعین ٩۴ را تشکیل دهند.

روبه‌روی ساختمان سفارت عراق گذرنامه‌ها، عکس‌ها و فرم‌ها روی زمین پایین پای ماشین تایپ چیده شده‌اند، این بخش از پیاده‌روی ولی‌عصر در قرق اتباع غیرایرانی است، به عبارت دقیق‌تر اتباع کشورهای عراق و افغانستان. نفری دو هزار تومان می‌دهند تا فرم روادید و کارهای ثبت‌نام‌شان در همان گوشه خیابان انجام شود و بعد در صف ورود به سفارت قرار بگیرند….
 

همه هزینه‌ها در ایران است
اتباع ایرانی وقتی شلوغی جلوی سفارت را می‌بینند کمی می‌ایستند، این پا و آن پا می‌شوند، روی بساط گوشه پیاده‌رو سرک می‌کشند تا ببینند از کجای این زنجیره شلوغ باید کارشان را شروع کنند. خیلی‌ها بعد از چند دقیقه پرس و جو تازه متوجه می‌شوند که کار پر کردن فرم‌ها و گذراندن مراحل اخذ روادید ایرانی‌ها به دفاتر مسافرتی آن سمت خیابان واگذار شده، کدام دفتر؟ پاسخ واردترها به تازه از راه رسیده‌ها این است: «هر جا شلوغ بود، همانجاست».

…. «موکب‌ها توی عراق زیادند. ماشین‌ها هم از دم مرز همه را تا نجف می‌برند. مطمئنم که توی راه نمی‌مانیم. » این را مرد ۵۵ ساله‌ای می‌گوید که بازنشسته تامین اجتماعی است و تا به حال چند بار به کربلا سفر کرده. موکب‌هایی که می‌گوید حسینیه‌های اکثرا موقتی هستند شامل یک چادر بزرگ که زایران کربلا را در طول راه جا و غذا می‌دهند. کسانی که سابقه سفر به کربلا را دارند می‌دانند که در چند روز مانده به اربعین بدون پرداخت هزینه می‌توانند جایی برای خواب و غذایی برای خوردن داشته باشند، همین است که برای سفرشان برنامه‌ریزی خاصی ندارند، فقط به فکر ویزا هستند و رفتن….

آن طرف مرز دیگر دست خداست
«استماره»، فرم درخواست روادید انفرادی است و مانیفست به فرم‌های گروهی می‌گویند. مغازه کوچک چاپ و تکثیر در طبقه زیرین پاساژ ایرانیان شده محل دریافت فرم‌ها و البته مانند هر جای دیگری که ربطی به گرفتن ویزای عراق دارد، مدام از جمعیت پر و خالی می‌شود.

 …. مرد ۴٠ ساله‌ای می گوید: «سال پیش ما از ٣٠ کیلومتر مانده به مهران به خاطر ترافیک مجبور شدیم پیاده شویم و تا یک کیلومتر بعد از مرز پیاده برویم تا ماشینی پیدا شود که  سوارمان کند».
 
…. خیلی از دفاتر مسافرتی برای اربعین تور ندارند، شلوغی این موقع از سال قیمت هتل‌ها را آن چنان بالا می‌برد که ارایه تورهای سه میلیون تومانی برای مسافران ایرانی چندان جذاب نیست. یکی از کارمندان آژانس مسافرتی می‌گوید: « اگر می‌خواهید بلیت هواپیما برای رفت و برگشت داریم. می‌شود یک میلیون و ۴۵٠ تومان به اضافه ١٧٠ هزار تومان هزینه ویزا. اگر هم هوایی نمی‌خواهید که بروید ترمینال آزادی. همه می‌روند مهران و بعد هم پیاده. دور و بر اربعین تور نمی‌گذاریم، شما هم پیاده بروید.»
 
 
 
عناوین صفحه «سیاست‌نامه»:

یادداشت «بحران دموکراسی در پایان تاریخ»؛  ضرورت بازنگری در جاده یک‌طرفه به قلم عظیم محمود آبادی
 
«جهانی شدن با سبک فعلی به انسداد رسیده است»، گفتگو با احمد نقیب‌زاده، در خصوص تاثیر فاجعه پاریس در تحولات جهانی/ با تنظیم عاطفه شمس