نمایش عجولانه چند برش از زندگی پیامبر به مخاطب، یکی از نقاط ضعف فیلم محمد است
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: فلسفه، گشایش و وسعت ذهن است و به جواب‌های آنی می‌خندد/در شرق، سنت، تجدد را تحت‌سلطه دارد و در غرب، تجدد، سنت را /یک استاد منطق و فلسفه: به میراث‌مان تکیه کنیم»، «لغو پاسپورت، یکی از راههای پیشگیری از پیوستن اتباع استرالیا به داعش»، «تعدادی از شهروندان «دیر الزور» به جرم عدم پوشش مناسب توسط پلیس دینی داعش بازداشت شدند»، «نمایش عجولانه چند برش از زندگی پیامبر به مخاطب، یکی از نقاط ضعف فیلم محمد است» و «یک منتقد سینما و تلویزیون: نام نامزد نهایی ایران برای جایزه اسکار قابل‌حدس بود»
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: فلسفه، گشایش و وسعت ذهن است و به جواب‌های آنی می‌خندد/ در شرق، سنت، تجدد را و در غرب، تجدد، سنت را تحت‌سلطه دارد/یک استاد منطق و فلسفه: به میراث‌مان تکیه کنیم
روزنامه فرهیختگان در صفحه اندیشه به انعکاس سخنرانی ضیاء موحد و کریم مجتهدی در نشست «فلسفه معاصر در ایران و ترکیه» به میزبانی «موسسه حکمت و فلسفه ایران» پرداخته و ذیل عبارت «ما باید به میراث‌مان تکیه کنیم»، چنین روایت کرده است:
مبحث مقایسه کردن از ابتدای تفکر وجود داشته است
کریم مجتهدی، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره موضوع «فلسفه مقایسه‌ای در ایران معاصر» سخنرانی کرد و به این نکات اشاره داشت:
– مطالعات من در طول این سال‌ها نشان داد که سهروردی بخش اعظمی از نظریاتش را از آناتولی گرفته است، بنابراین خیلی خوب است که امروز میزبان کشور دوست و همسایه ترکیه هستیم، چون با آنها اشتراکات زیادی داریم.
– مبحث مقایسه کردن از ابتدای تفکر وجود داشته است و حتی وقتی به تحول تکوینی ادراک هم توجه کنیم، می‌بینیم در مراحل اولیه چیزی تشخیص داده نمی‌شود، ولی لحظه‌ای که ادراک منجر به شناخت شود، پای مقایسه و سنجش وسط می‌آید. به عقیده من فلسفه همان تامل و تشخیص تفاوت‌ها، شباهت‌ها و چگونگی‌های متفاوت و به عبارتی فلسفه همان مقایسه و سنجش است.
– در کتاب‌های سنتی ما اعم از منطق گفته میشود که دو امر یا با هم متباین یا مطابق هستند، یا عموم و خصوص مطلقند یا عموم و خصوص من‌وجه. تطابق و تباین ادامه‌دار نیستند؛ یعنی همین که مشخص شد امری متباین یا مطابق است، تمام میشود؛ ولی وقتی می‌گوییم دو امر با هم رابطه عموم و خصوص من‌وجه یا عموم و خصوص مطلق دارند؛ یعنی اینکه جواب آنها را نمی‌توان در لحظه داد، پس آنها ادامه دارند. در امور عموم و خصوص من‌وجه دو چیز با هم مقایسه می‌شوند مثل فلسفه وکلام. در این‌گونه موارد معمولا نمی‌توانیم خیلی زود جواب دهیم و اگر فوری پاسخ دهیم ما را ساده‌لوح می‌دانند.
– فلسفه گشایش و وسعت ذهن است. فلسفه در پی جواب‌های آنی و لحظه‌ای نیست و به جواب‌های آنی می‌خندد. بنابراین برای مقایسه دو فیلسوف نباید شتابزده و عجولانه عمل کرد و حرف زد، مگر اینکه بخواهیم مصادره به مطلوب کنیم و مساله را دور بزنیم. به‌طورکلی معتقدم آنچه امروزه در ایران به آن تحت‌عنوان «فلسفه مقایسه‌ای» پرداخته میشود، خیلی عمیق نیست. شاید در مقایسه ادبیات، اشعار و اساطیر موفق باشیم، ولی در فلسفه این‌طور نیست. مثلا داستان «ویس و رامین» اسعد گرگانی تقریبا معادل داستان «تریستان و ایزولت» غربی است یا مثلا داستان «ادیپ یونانی» به داستان سهراب‌کشی رستم در شاهنامه شباهت دارد. از این مقایسه‌ها معلوم میشود که در شرق سنت، تجدد را تحت‌سلطه دارد، ولی در غرب تجدد، سنت را تحت‌سلطه دارد.
به میراث‌مان تکیه کنیم
ضیاء موحد، استاد منطق و فلسفه در این نشست درباره موضوع «منطق در ایران معاصر» سخنرانی کرد و افزود:
– بعد از انقلاب کسانی که به خارج از کشور رفته بودند، به ایران برگشتند و منطق جدید را با روش‌های جدید تدریس کردند و بعد از آن منطق جدید معرفی شد و مخاطب پیدا کرد. پس از آن کنگره بین‌المللی سال ۱۹۹۰ در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد که خوشبختانه با استقبال استادان خارجی روبه‌رو شد. بعد از این کنگره، یک کارگاه دوهفته‌ای در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد که در آن بسیاری از منطق‌دانان کشورهای مختلف حضور داشتند و اتفاقا در این کارگاه دو نفر از هم ترکیه آمده بودند. تاسیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی IPN و برگزاری دوره‌های منطق در آن نیز از دیگر اقداماتی بود که در حوزه منطق در ایران انجام شده است.
– در یکی از این میزگردهایی که برگزار شد، یک استاد برزیلی حرف جالبی به من زد و گفت شما دنبال چیزهایی که در منطق غرب مد شده است، نروید و در عوض به میراث‌تان تکیه کنید. این حرف او در ذهن من مانده است. نکته جالب اینکه منطق‌دانان غربی این نکته را زودتر از ما متوجه شده‌اند که باید روی میراث خود و منطق قدیم کار کنند و این کار را هم کردهاند، به‌طوری که حتی بعضی از منطق‌دانان غربی به قدری عربی را خوب یاد گرفته‌اند که کتاب‌های ابن‌سینا و خواجه نصیر را از زبان عربی به زبان خودشان ترجمه و از آن نکات خوبی را استخراج کردهاند.
لغو پاسپورت، یکی از راههای پیشگیری از پیوستن اتباع استرالیا به داعش
فرهیختگان در صفحه ۶ خبر از دو برابر شدن داعشی‌های استرالیا نسبت به سال قبل داده و آورده است:
«تعداد اتباع استرالیایی که به گروه داعش می‌پیوندند نسبت به پارسال دو برابر شده است. «جولی بیشاپ»، وزیر خارجه استرالیا نسبت به افزایش آمار پیوستن شهروندان این کشور به داعش هشدار داد و گفت: «ما تخمین می‌زنیم که در حال حاضر نزدیک به ۱۲۰ استرالیایی در عراق و سوریه از داعش و دیگر گروه‌های تروریستی حمایت می‌کنند. این رقم نسبت به پارسال دو برابر شده است.»
استرالیا از توانایی داعش برای دعوت از شهروندان این کشور به جنگ بسیار نگران است و تاکنون دست‌کم ۲۰ استرالیایی که برای داعش و گروه‌های تروریستی می‌جنگیدند، کشته شده‌اند. به گفته بیشاپ حدود سه هزار خارجی دست‌کم از ۱۰۰ کشور جهان به داعش پیوسته‌اند. «رقم استرالیایی‌هایی که به داعش پیوسته‌اند نسبت به پارسال دو برابر شده است؛ اما فکر نمی‌کنم این رقم تا سال آینده دوباره دو برابر شود. ما تاکنون موفقیت‌هایی برای توقف جریان پیوستن خارجی‌ها به داعش به دست آورده‌ایم، اما نمی‌توانم بگویم که این روند به‌طور کامل متوقف شده است.» استرالیا پارسال میزان تهدید تروریستی را به بالاترین حد رساند و در همین راستا قوانین جدید درباره امنیت ملی و برای مقابله با عملیات تروریستی تصویب کرد. کانبرا همچنین برخی پاسپورت‌ها را لغو کرده و از خروج برخی افراد از کشور به علت ترس از رفتن به خاورمیانه برای پیوستن به داعش ممانعت کرده است.
تعدادی از شهروندان «دیر الزور» به جرم عدم پوشش مناسب توسط پلیس دینی داعش بازداشت شدند
این روزنامه در صفحه ۶ به جدیدترین اقدام پلیس دینی داعش پرداخته و با برجسته ساختن عنوان «داعش پارک‌ها را می‌بندد» نوشته است:
داعش در ادامه صدور قوانین و فتواهای عجیب خود، این بار پارک‌ها و محل‌های بازی کودکان در استان «دیر الزور» سوریه را به منظور ممانعت از «اختلاط زنان و مردان» در این اماکن بست.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد که داعش تمامی پارک‌ها و محل‌های بازی کودکان در شهر المیادین را به بهانه اینکه اختلاط میان زنان و مردان صورت نگیرد بسته است. بنا به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه، داعش حتی سه زن را به جرم همراه نداشتن محرم در یکی از پارک‌ها بازداشت کرده است.
به گفته فعالان سوری، پلیس دینی داعش از همان روز عید قربان در پارک‌ها حضور یافته و تعدادی از مردان و زنان را به جرم عدم رعایت پوشش مورد نظر این گروه بازداشت کردهاند. داعش از زمان اشغال برخی مناطق سوریه قوانین سختی را بر ساکنان این مناطق تحمیل کرده است.
نمایش عجولانه چند برش از زندگی پیامبر به مخاطب، یکی از نقاط ضعف فیلم محمد است
فرهیختگان در صفحه ۱۱ به مرور کوتاه محسن بوالحسنی بر فیلم «محمدرسول‌الله(ص)» پرداخته و با تاکید بر اینکه آنچه خواهیم خواند، صرفا طرح‌مساله است، این یادداشت را از رد کردن به تمامه فیلم بری دانسته است. وی زیر عبارت «باقی‌بقای سینما» آورده است:
«مجید مجیدی برای ساخت فیلم «محمدرسول‌الله(ص)» بی‌شک زحمات زیادی کشیده و قصدش آن بوده که تصویری درست و راستین از پیامبر اسلام(ص) ارائه دهد و در عین حال فیلمی بسازد منطبق بر استانداردهای سینمای امروز جهان. به همین دلیل از چند سال پیش در تدارک فیلمی بود که به اصطلاح سینماگران هالیوودی در رده فیلم‌های بیگ‌پروداکشن قرار گیرد و همین تدارکات و تلاش او برای ساخت فیلمی چنین عظیم در موضوع و در اکسسوار زحمتی بسیار می‌طلبد و از همین ابتدا باید گفت که لایق خسته نباشید است.
فارغ از نگاه‌های رادیکال به این فیلم و شرایطش، باید گفت که در وهله اول دیدن این فیلم سه‌ساعته کم‌لذت نیست و آنچه به صورت گذرا در این نوشتار می‌آید، صرفا طرح‌مساله‌هایی است که ذهن یک تماشاچی را به خود مشغول کرده؛ نه رد کردن فیلم به تمامی. پس با این مقدمه مساله‌های مطرح‌شده را به کوتاهی می‌آورم و باقی باشد بقای سینما.
۱- اگر فرض اول را بر اهمیت سینما بگذاریم، باید گفت مجیدی در این حوزه موفق عمل کرده است و با به‌کار‌گیری چهره‌های سرشناس بین‌المللی در ساخت و پرداخت جلوه‌های ویژه، موسیقی متن، تفکیک رنگ، دکوپاژ‌ها، طراحی صحنه و دکور و… توانسته اثری در حد و اندازه یک بیگ‌پروداکشن هالیوودی خلق کند که بسیار هم عالی است و او توانسته از ظرفیت‌های سینمای امروز جهان استفاده کند. اما اگر در فرم نمره مثبتی به مجید مجیدی و همکارانش بدهیم چند نکته خارج از فرم که البته جاهایی به فرم هم لطمه می‌زنند و تنافر ایجاد می‌کنند، حین تماشای این فیلم به ذوق می‌زند یا لااقل به ذوق من.
۲- زندگی پیامبر اسلام(ص) آنقدر پر‌اتفاق و جذاب است که تصور و روایت یک ساعت از آن هم می‌تواند موضوع یک فیلم باشد و تماشاچی به صورت سر‌راست با همین یک ساعت از زندگی پیامبر همراه شود و آن را ببیند و در کنار آن به یک همزمانی تاریخی نزدیک و حضورش را در آن مقطع متصور شود. سناریست‌های فیلم، یعنی مجید مجیدی، کامپوزیا پرتوی و حمید امجد ترجیح دادند ظرف زمانی بزرگ و چندین‌ساله‌ای از زندگی پیامبر(ص) را در قالب سه ساعت و به صورت فشرده و تندتند جلوی دوربین ببرند که در این میان نیز جلوه‌های ویژه بزرگ و گاهی حیرت‌انگیز عرصه را بر این روایت تنگ می‌کند و بر آن پیشی می‌گیرد.
داستان از شعب ابیطالب شروع میشود و شخصیت‌ها بدون هیچ پی‌ریزی وارد داستان می‌شوند و تغییر و تحولات‌شان آنقدر سریع است که پیش از جا‌افتادن‌شان به‌عنوان شخصیت در ذهن مخاطب به نتیجه و تحول می‌رسند و این روایت سریع و گذرا در پردازش شخصیت‌ها باعث میشود مخاطب فقط با سیل عظیمی از اطلاعات روبه‌رو شود و هجوم همزمان جلوه‌های ویژه درخشان او را از تجربه دیدن و شنیدن یک داستان محروم یا حداقل دور کند.
مجیدی در این فیلم عجولانه چند برش از زندگی پیامبر را به مخاطب نشان می‌دهد و اولین نکته‌ای که پیش می‌آید این است که هیچ‌کدام از این برهه‌های داستانی که همه‌شان زیر‌متن دارند و نیاز به پرداخت، در خاطر تماشاچی جا نمی‌افتد و این تماشاچی باید داستان پیش را درست‌ندیده و حس‌نکرده به دامن داستان دیگری برود و درنهایت آنچه زیر‌سوال می‌رود داستان‌گویی مجیدی است که اتفاقا در فیلم‌های گذشته یکی از نقطه‌عطف‌های مثبتش بوده که بر یک خط منسجم مخاطب را تا پایان فیلم با داستانی سر‌راست همراهی کند. اما در این فیلم مجیدی و همکارانش ترجیح دادند حجم وسیعی از اطلاعات را در قالب تصویر، برش‌برش به مخاطب تحویل دهند و با یک فیداوت سریع و البته بسیار بد به آن خاتمه بدهند.
۳- اگر بنا را بگذاریم براساس و چگونه شخصیت‌پردازی از نگاه «سید فیلد»، شخصیت‌های فیلم مجیدی، همچنان در قالب تیپ می‌مانند و ما هیچ چیزی درباره آنها در فیلم نمی‌بینیم و آنچنان نمی‌دانیم. به‌عنوان مثال حضور «ساموئل» در این فیلم بسیار بی‌پایه و اساس است و خالی از هرگونه هویت شخصیتی در جریان تصویر و همان‌طور که در سطرهای بالا آمد، مصداقی برای سریع آمدن و سریع متحول شدن یک شخصیت مهم در این فیلم است که قرار بوده بار گره‌اندازی و گره‌گشایی فیلم را به دوش بکشد. یادمان باشد که ما در سینما فقط با سینما طرف هستیم و هر چه باید را از تصویر و روایت سینما باید انتظار داشته باشیم که اگر غیر از این باشد چرا می‌رویم سینما، در کتاب‌های معتبر هم می‌توان به این روایت‌ها رسید. پس مجیدی آنچنان در طرح روایت عجولانه عمل کرده که در بیشتر سکانس‌های فیلم، شگفت‌انگیز بودن را، به روایت و داستان ارجحیت داده است. درنهایت روایت این فیلم، به دلیل پرش‌ها و تعجیل در گفتن یک داستان آنقدر عجولانه است که بهترین قصه‌ها را حیف می‌کند، آن هم فقط با یک برش کوتاه بی‌پیش و پس.
۴- تیتر‌وار بگویم که نکته دیگری که به ذوق می‌زد، صدای نه‌چندان مناسبی بود که برای پیامبر اکرم(ص) انتخاب شده بود و دیالوگ‌هایی که زبان بسیار شلی داشتند و ناهمگون. پیش از این در فیلم‌هایی مثل «امام علی (ع)» صلابت زبان و یک‌دستی دیالوگ‌ها آنچنان خیره‌کننده بود که انتظار را درباره فیلم‌های تاریخی به این سطح رساند که آنچنان خوشحال نشویم وقتی می‌شنویم که گاهی شخصیت‌ها به زبان عامیانه تقریبا امروزی حرف می‌زنند و گاهی فاخر. کلماتی که باورشان برای آن دوره تاریخی سخت است. کلماتی مانند «قیمت کالا»، «رفع تحریم» یا زمانی که مادر پیامبر با او به زبانی عامیانه و امروزی حرف می‌زند و نتیجه‌اش شاید کنده‌شدن مخاطب از یک باور همزمانی است، همانقدر باورناپذیر که کاروانی در صحرا با لباس‌هایی اتو‌کشیده و بسیار تمیز حرکت می‌کند و هیچ گردی از خاک بر تن آنها نیست.
۵- خسته نباشید به مجیدی و گروه سازنده «محمدرسول‌الله» و اینها نکته‌هایی است که شاید یک مخاطب در سینما به آن فکر کرده و حالا دارد با خودش یا با کارگردان فیلم تکرار می‌کند.
اخبار کوتاه صفحه «اندیشه»:
تبارشناسی اندیشمندان آفریقایی / به همت گروه جریان‌های فکری پژوهشکده تاریخ اسلام و همکاری خانه کتاب نشست علمی «تبارشناسی اندیشمندان مسلمان معاصر در شمال آفریقا» شنبه ۱۱ مهر برگزار میشود. این نشست با حضور محمد آل‌مهدی، عبدالله ناصری‌طاهری و عباس برومند‌اعلم از ساعت ۱۷ تا ۱۹ در سرای اهل قلم برپا میشود.
«مطالع‌الأنوار» منتشر شد / کتاب «مطالع‌الانوار» (طرف‌المنطق) با تصحیح و تعلیق ابوالقاسم رحمانی از سوی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شد. محتوای این مجموعه سه‌جلدی بخشی از مهم‌ترین کتب درسی و مرجع در علم منطق را در برمی‌گیرد؛ متن اصلی شامل کتاب مطالع‌الأنوار (طرف‌المنطق) اثر سراج‌الدین ارموی و شرح آن لوامع‌الاسرار فی شرح مطالع الأنوار تالیف قطب‌الدین رازی است. مطالب اصلی جلد نخست شامل قسم اول اکتساب تصورات است. از جلد دوم قسم دوم اکتساب تصدیقات آغاز میشود و باب اول این قسم (اقسام قضایا و اجزا و احکام‌شان) را دربردارد. جلد سوم با عنوان قیاس و اقیسه شرطیه اقترانیه تنظیم شده و در خاتمه نیز مباحث لفظیه آمده است.
دیگر عناوین منتشر شده در «فرهیختگان» امروز:
گزارش «قربانیان منا امروز می‌آیند»؛ پیگیری‌های ادامه‌دار دولت /تنظیم کننده: آرزو فرشید
رئیس مجلس: تشکیل کمیته حقیقت‌یاب از سوی سازمان همکاری اسلامی الزامی است
رئیس دستگاه قضا اعلام کرد: دادستان کل کشور مسئول پیگیری حادثه منا
یادداشت « فاجعه منا؛ مسئولیت دوجانبه» به قلم مازیار آقازاده/ …. رویکرد برخی رسانه‌ها و محافل با دست مایه قرار دادن این حادثه برای عمیق‌تر کردن شکاف اختلافات بین ایران و عربستان بسیار خطرناک به‌نظر می‌رسد…
یادداشت «فاجعه مکه؛ بی‌مسئولیتی یا تقدیر الهی» به قلم مصطفی آکیول، روزنامه‌نگار ترکیه‌ای / مترجم : بهاران آزادی
…. در نگاهی عمیق‌تر و آسیب شناسانه به این قبیل حوادث متاسفانه باید به این نکته اذعان کرد که تداوم فجایع این‌چنینی در عربستان ناشی از فقدان امنیت روانی و بسیاری دیگر از معضلات فرهنگی و رفتاری در این کشور است….
سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبری روابط خارجی: اتفاقات لیبی می‌تواند با برکناری اسد در سوریه هم رخ دهد
گزارش «کذابان اینترنتـی، بردگان تکنولوژی»؛ نشر اکاذیب در شبکه‌های اجتماعی نمادی از مقهور‌شدن در تکنولوژی است/ با تنظیم: زهرا سلیمانی‌اقدم
مازیار فکری‌ارشاد، منتقد سینما و تلویزیون: گزینه نهایی هیات‌انتخاب نماینده سینمای ایران در اسکار از پیش قابل‌حدس بود و نام نامزد نهایی پیش از معرفی رسمی، در همه محافل سینمایی بر سر زبان‌ها بود.
آهنگساز «محمدرسول‌الله(ص)» در همدان / جشنواره فیلم نوجوان همدان در روزهای نخستش میزبان روبرتو پرپینانی؛ تدوینگر فیلم محمد رسول‌الله(ص) بود و حالا دیروز هم ای.آر رحمان آهنگساز اسکاری فیلم محمدرسول الله(ص) به ایران آمد تا خودش را به این جشنواره برساند. آی.آر.رحمان، آهنگساز برنده اسکار و گرمی سینمای هندوستان است ….«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: فلسفه، گشایش و وسعت ذهن است و به جواب‌های آنی می‌خندد/در شرق، سنت، تجدد را تحت‌سلطه دارد و در غرب، تجدد، سنت را /یک استاد منطق و فلسفه: به میراث‌مان تکیه کنیم»، «لغو پاسپورت، یکی از راههای پیشگیری از پیوستن اتباع استرالیا به داعش»، «تعدادی از شهروندان «دیر الزور» به جرم عدم پوشش مناسب توسط پلیس دینی داعش بازداشت شدند»، «نمایش عجولانه چند برش از زندگی پیامبر به مخاطب، یکی از نقاط ضعف فیلم محمد است» و «یک منتقد سینما و تلویزیون: نام نامزد نهایی ایران برای جایزه اسکار قابل‌حدس بود»مرور مطبوعات/ سه‌شنبه ۷ مهر / روزنامه فرهیختگان
