طرح تبدیل مکه به یک منطقه بین‌المللی

شهر مکه – و اماکان مقدس‌ آن – تنها متعلق به عربستان سعودی و خاندان آل سعود نیست. شهر مکه میراث مشترک قریب به دو میلیارد مسلمان و تمدنی است که دامنه‌ آن حداقل از آسیای دور تا شمال غربی آفریقا گسترده است.
از نظر موقعیت تاریخی، جایگاه و ارزش معنوی، شهر مکه – با متواضعانه‌ترین ارزیابی – دست‌کم همتراز با واتیکان و شهر بیت‌المقدس است و به همین خاطر هم استحقاق این را دارد که – مانند این دو مکان – به یک "منطقه بین‌المللی" تحت مدیریت مشترک کشورهای ذی‌نفع تبدیل شود. واتیکان، هرچند در دل کشور ایتالیا قرار دارد، منطقه‌ای تحت مدیریت فراملیتی است و شهر بیت‌المقدس هم بنا بود پیش از اشغال آن توسط اسرائیل "منطقه بین‌المللی" اعلام شود (که احتمالاً‌ روزی خواهد شد).
متاسفانه، حکومت آل‌ سعود در دهه‌های گذشته به خوبی ثابت کرده‌ که استعداد، توانایی، تخصص و روشن‌نگری لازم برای اداره چنین منطقه‌‌ای را ندارد. به شهادت تمام گزارشات، شهر مکه از نظر بهداشتی، تولید و شیوع بیماری‌های مسری، رفاه زائرین، حمل و نقل، شهرسازی، مرمت بناها، کیفیت برخورد نیروهای انتظامی و (اخیراً) از نظر امنیت جانی و جسمی بازدیدکنندگان، وضعیت بسیار اسف‌ناکی دارد. تعییرات بنیادینی که توسط آل سعود و شرکای تجاری آنها در معماری و شاخصه‌های هویتی مسجد الحرام صورت گرفته هم تغییرات غیراصولی و خودسرانه‌ای بوده که نمایندگان سایر مسلمانان دنیا در آن کوچک‌ترین دخالت یا نقشی نداشته‌اند.
مضاف براینکه، شهری که باید قاعدتاً میعادگاه "همه" مسلمانان – سنی و شیعه و گرایش‌های دیگر – باشد، امروزه تنها تحت سایه و تاثیر نگاه تک‌بُعدی و جزم‌اندیشانه وهابیون و حاکمان ریاض اداره می‌شود. بگذریم از اینکه درآمد حاصل از زیارت کعبه نیز بدون کوچک‌ترین نظارت دموکراتیک وارد صندوق‌ها و حساب‌های بانکی آل سعود می‌شود.
حادثه تلخ فرودگاه جده موجب بروز حرکت‌های اعتراضی زیادی شده که یکی از آنها تحریم حج عمره است. اما به نظر من، مهم‌تر از آن،‌ طرحِ "تبدیلِ مکه به یک منطقه بین‌المللی" است که باید آن را – با همکاری و همراهی سایر کشورهای مسلمان و سازمان‌های مردمی و غیردولتی – با جدیت زیاد پیگیری کرد. در این راستا، طرح این مطالبه به عنوان یک پیشنهاد از جانب دستگاه دیپلماسی کشور – یا دست‌کم از جانب شخصیت‌های برجسته کشور – می‌تواند سرآغاز یک جنبش گسترده در کشورهای اسلامی باشد.