پگاه بر خط؛ به بهانه دهمین سالگرد آغاز به کار پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین
محسن الویری: اکنون در سال‌روز آغاز فعالیت‌های پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین با نگاهی منصفانه به ده سال فعالیت این پایگاه، یاد و خاطره پگاه در ذهن زنده می‌شود؛ گویی آن پگاه در این پایگاه زنده بودن خود را تداوم بخشیده است.
… فَبَادِرُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِ تَصْوِیحِ نَبْتِهِ وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلُوا بِأَنْفُسِکمْ عَنْ مُسْتَثَارِ الْعِلْمِ مِنْ عِنْدِ أَهْلِهِ (خطبه 105)
… پس به سوی دانش بشتابید پیش از آن که گیاه آن بخشکد (گیاه آن را بخشکانید) و پیش از آن که به جای پرداختن به سرچشمه‌های فوران دانش نزد اهلش؛ سرگرم خویش شوید
سال‌ها پیش که هنوز گستره و گسترش فضای مجازی نشریات کاغذی را به حاشیه نرانده بود، نشریه‌ای با قطع و طرح و نثر و مضمونی متفاوت از سوی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر می‌شد که “پگاه حوزه” بود؛ هم به نام و هم در مرام. این دوهفته نامه که از سال 1379 تا 1390 (با 319 شماره) منتشر شد، بسان دیده‌بانی امین و کاردان دشت اندیشه‌ها و رویدادهای جهان اسلام را می‌پایید و طرفه‌ها و تحفه‌هایی همسو با آرمان‌های بلند حوزه‌های علمیه برای دین‌پژوهان برمی‌چید. با چشم پوشیدن از جامه پاره‌ای سرمقاله‌های ناسازگار با قامت رعنای نشریه، بیشتر نوشته‌ها، یادداشت‌ها و پرونده‌های “پگاه حوزه” به راستی خواندنی و شایسته اندیشیدن بود. این رسالت در سطحی محدودتر از سوی ماهنامه خبری “اخبار شیعیان” با انتشار حدود یک صد شماره از آذر 1384 تا شماره 96 ـ 97 آبان و آذر 1392 با محور قرار دادن جهان شیعی دنبال شد.
اکنون در سال‌روز آغاز فعالیت‌های پایگاه دین‌پژوهی دین آنلاین با نگاهی منصفانه به ده سال فعالیت این پایگاه، یاد و خاطره پگاه در ذهن زنده می‌شود؛ گویی آن پگاه در این پایگاه زنده بودن خود را تداوم بخشیده است. دین آنلاین به گواه کارهای گونه‌گون خود و کوشش برای آگاهی یافتن دین‌پژوهان از آن چه در جهان اندیشه و فرهنگ می‌گذرد، با پاس داشتن آرمان‌های دین‌ورزان و فرو نغلتیدن به حاشیه‌بازی‌ها و حاشیه‌سازی‌های سیاست‌زدگی توانسته است پنجره‌ای نوآورانه به روی صبح بگشاید، برای ذهن‌های بسته افق‌گشایی کند، راهی به سوی شناخت اندیشه‌ها و اندیشوران باز کند، جریان‌های فکری جهان اسلام را به بوته ارزیابی بکشاند، فضایی برای نشر آثار قلم پژوهشگران جوان بگشاید، برای فرهنگ گفتگو فرهنگ‌سازی کند، و این همه که خدای را بر آن سپاس، این پایگاه را به پگاهی بر خط تبدیل کرده که نقش آن را در زدودن تاریکی ناآگاهی از دین‌پژوهان نمی‌توان نادیده گرفت.
ای کاش این پایگاه دو بخش دیگر به نقشه خود بیافزاید: نخست بخش ویژه رویدادها برای بازتاب دادن مهمترین رویدادهای فکری و فرهنگی جهان اسلام که می‌تواند یا شایسته است موضوع یک درنگ علمی قرار گیرد؛ و دیگری بخش ویژه شیعه‌پژوهی برای بازتاب دادن یکجا و یک‌پارچه مجموعه مطالبی که به اندیشه تشیع یا زیست شیعیان پیوند دارد.
پایگاه دین آنلاین بدان پایه از ارزش و فربهی و استواری هست که بتوان مجموعه فعالیت‌های آن را پاسخی به فراخوان حضرت امیر علیه السلام در خطبه 105 شمرد که آغاز سخن بدان آراسته شد. ابن ابی الحدید (ج 7، ص 169) بر خلاف بسیاری از شارحان و مترجمان نهج‌البلاغه، “نبت علم” و “مستثار علم” را شخص خود امیرالمؤمنین علیه السلام می‌داند، ولی این برداشت منافاتی با آن ندارد که شتافتن به سوی دانش و آگاهی به صورت عمومی را هم از این سخن گهربار برداشت کرد. برای همه دست اندرکاران دین آنلاین بهترین‌ها را آرزو دارم.
پایان ـ 31/3/1402
* محسن الویری ـ دانشگاه باقر العلوم علیه السلام
