مهدی گلشنی : شهید فخری زاده معتقد بود مسالهٔ موج – ذره حل نشده است

در پی شهادت دکتر محسن فخری زاده پدر برنامه هسته‌ای ایران، دکتر مهدی گلشنی استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و پدر فلسفه علم ایران در یادداشتی به بخشهایی از شخصیت علمی و اخلاقی ایشان اشاره کرده است:

سخنی چند دربارهٔ شهید دکتر فخری زاده (رحمه الله علیه)

ولا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ. فرِحینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِن فَضلِهِ وَیَستَبشِرونَ بِالَّذینَ لَم یَلحَقوا بِهِم مِن خَلفِهِم أَلّا خَوفٌ عَلَیهِم وَلا هُم یَحزَنونَ

شهید دکتر فخری‌زاده، انسانی متواضع، دغدغه مند نسبت به مقتضیات روز و دارای منشی عرفانی بودند که عمر شریفشان را در جبهه‌های جنگ و اقسام فعالیت‌های علمی، دفاعی و غیردفاعی صرف کردند و در ایام کرونا دنبال تهیهٔ کیت کرونا و تلاش برای تولید واکسن آن بودند.

من در نشستی که با ایشان در اواسط دی ماه ۱۳۹۶، همراه با آقایان دکتر مصطفی تقوی و دکتر ابراهیم اصولی، در اتاقم در گروه فلسفهٔ علم دانشگاه صنعتی شریف داشتم، بحث‌هایی دربارهٔ بعضی از ابعاد فلسفی فیزیک و مباحث فلسفی فیزیک مطرح در گروه فلسفهٔ علم دانشگاه صنعتی شریف شریف و بعضی مسائل مطرح در سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع صورت گرفت.

ایشان برخی مباحث فلسفه فیزیک را از دیدگاه متفکران غربی و اسلامی مطرح کردند. از جمله به وجوه اشتراک و افتراق مادهٔ فلسفی و مادهٔ فیزیکی پرداختند و ایدهٔ انرژی، به عنوان زیربنای ماده و انرژی مرسوم، را مطرح کردند.

شهید دکتر فخری‌زاده معتقد بودند که فیزیک معاصر در حد مرزی علم حرکت می‌کند و معتقد بودند که مسالهٔ موج – ذره حل نشده است (همان طور که دیراک می‌گفت)، و نظرشان این بود که ذرات می‌توانند از طریق امواج تبادل اطلاعات کنند.

شهید دکتر فخری‌زاده در کنار ورود به حوزه‌های فیزیک و مهندسی هسته‌ای و فناوری‌های دفاعی، در عرصهٔ اجرایی هم کارآمدی بسیار بالایی داشتند واز دانش و ژرف‌اندیشی فلسفی برخوردار بودند. همچنین به حکمت متعالیه، هم از ابعاد عقلانی و هم از ابعاد عرفانی آن، علاقهٔ وافر داشتند.

استاد فخری زاده بر تعامل فلسفه اسلامی و علوم روز تأکید داشتند و حیات متعالی را در این می‌دانستند که این تعامل منجر به رشد هر دو شود، اما معتقد بودند که فلسفهٔ اسلامی در دوران حاضر چنین تعاملی را ندارد و کمتر به نقد تفسیرهای فلسفی ناشی از علوم، بر اساس مبانی فلسفه اسلامی، پرداخته است.

فلسفه اکنون همان است که ملاصدرای شیرازی می‌فرمود، شاید بعضی از مثالهای آن تغییر یافته باشد، اما در مغرب زمین این تعامل دائماً رو به رشد است.

ایشان معتقد بودند که باید به داشته‌های فلسفی خودمان برگردیم و از حکمت اسلامی خودمان در راستای توسعهٔ علم و فناوری و نوآوری برای ایجاد یک سبک زندگی اسلامی و یک تمدن ایرانی- اسلامی نوین برآئیم.

در آن جلسه تفاهم نامه‌ای با ایشان امضا شد، که شامل همکاری ما با سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع در امر مشارکت در توسعهٔ علم و فناوری بر اساس جهان‌بینی توحیدی؛ همکاری در حل بعضی مسائل مطرح شده از طرف آن سازمان؛ همکاری در برگزاری همایش‌های داخلی و بین‌المللی و میزگردها و همکاری در طراحی و اجرای بعضی طرح‌های پژوهشی و دوره‌های آموزشی بود.

چند ماه پس از امضای این تفاهم نامه، با بازنشسته شدن من توسط آقای دکتر فتوحی رئیس دانشگاه، اجرای این طرح منتفی شد.

شهید بزرگوار دکتر فخری زاده (رحمه الله علیه) چند خصوصیت داشتند که در میان عالمان امروزی کمیاب است. اولاً فوق العاده متواضع بودند. ثانیاً از اقتضائات زمان حال آگاهی داشتند و نسبت به رفع نیازهای کشور بسیار حساس بودند.

ثالثاً روی استفاده از فلسفهٔ اسلامی در علوم و تعامل این دو حوزه تأکید داشتند. مهم‌ترین درسی که نسل امروزی می‌توانند از آن شهید جلیل القدر فرابگیرند توجه به این خصیات تأثیرگذار است.

شهادت این جهادگر عرصهٔ علم و فناوری برای جامعهٔ اسلامی ما ضایعه‌ای جبران ناپذیر می‌باشد. خداوند متعال روح این عالم بزرگوار را غریق رحمت فرماید.