نگاهی به شوراهای شریعت انگلیس؛ تندرو و زن‌ستیز

هما خلیلی

شوراهای شریعت که اغلب به‌اشتباه دادگاه شرع خوانده می‌شوند، شهرت بدی در انگلستان دارند.

این شوراها نیز همانند مسئلۀ گوشت حلال و نقاب، بهانه‌ای شده‌اند برای عدّه‌ای که می‌خواهند بگویند انگلستان دارد به یک کشور اسلامی تبدیل می‌شود! دلیل این امر تاحدودی آن است که تصویر ذهنی بسیاری از مردم از قانون شرع، مجازات‌هایی مثل سنگسار است. واقعیتِ این شوراها چندان هم بد نیست، اما با این حال به دلایلی باید نسبت به عملکرد این شوراها نگران بود.
 
تقریباً تمام شوراهای شریعت که برای نخستین بار در دهۀ 1980 در انگلیس شاهد آنها بودیم، به منظور تسهیل طلاق اسلامی برای زنان مسلمانی تأسیس شدند که برای فسخ نکاح خود (در صورت عدم رضایت شوهر) نیازمند یک متخصّص مذهبی بودند. البته از دیگر کاربردهای این شوراها می‌توان به ارائۀ مشاوره در حوزۀ ارث و میراث، وصیت‌نامه یا صدور احکام مذهبی اشاره کرد. شوراهای شریعت اغلب با این اتّهام مواجه‌اند که براساس نظام‌های حقوقی موازی عمل می‌کنند، اما احکامِ صادرۀ آنها در داخل یا خارج از این کشور از هیچ جایگاه حقوقی برخوردار نیست و شوراها هیچ‌گونه قدرت اجرایی ندارند. این شوراها هیچ‌گونه صلاحیت حقوقی در حوزۀ مسئلۀ حضانت یا امور مالی ندارند. تنها تکیه‌گاه آنها ارزش و اعتبار احکام مذهبی در جامعۀ اسلامی است.

در انگلیس بین سی تا هشتاد شورای شریعت وجود دارد؛ بعضی بزرگ و به‌ثبت‌رسیده و بعضی کوچک و غیررسمی هستند. به خاطر هزینۀ بالای طلاق طبق قانون مدنی، بیشتر زوجین برای اجرای حکم طلاق به این شوراها مراجعه می‌کنند. اما منتقدین می‌گویند از جانب این شوراها خطری جدّی زنان مسلمان بریتانیا را تهدید می‌کند.

طبق نتایج بعضی از تحقیقات صورت‌گرفته، این شوراها رفتار تبعیض‌آمیزی با زنان دارند، از ارزش‌های افراطیون حمایت به عمل می‌آورند، از مسئلۀ کتک خوردن زنان توسّط شوهر اغماض می‌کنند، اهمیتی به مسئلۀ تجاوز شوهر به زن نمی‌دهند و ازدواج‌های اجباری را مجاز برمی‌شمرند.

در عین حال چند سال است که گروه‌های زنان نسبت به آسیب وارده از جانب این شوراها زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند. یکی از این گروه‌ها شوراها را مردسالار و ارتجاعی خوانده و خواستار به تعطیلی کشانده شدن آنها شده است. به گفتۀ آنها شوراها در مسئلۀ حضانت فرزندان و مسائل مالی مداخله می‌کنند، زنان را ناگزیر می‌سازند که نزد شوهرهای بدرفتار خود بازگردند و با مسئلۀ چندهمسری شوهران خود سازش کنند. گروه‌های زنان شوراهای شریعت را به نادیده گرفتن حقوق مدنی و اسلامیِ زنان متّهم می‌سازند. آنها خواستار اصلاح شوراها هستند و می‌خواهند ترتیبی داده شود تا برای زنان روش اسلامیِ جایگزینی برای طلاق گرفتن مهیّا شود.

مطالب مرتبط
درج دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.