درباره کتاب “فقیهان و انقلاب ایران”
“ملاها بین محرومین و فرودستان طرفداران بسیاری دارند، اما دولتیان از ملاها می‌ترسند، زیرا ملاها می‌توانند قیام و بلوا بر پا کنند”.(یاکوب ادوارد پولاک، پزشک اتریشی ناصرالدین شاه) این عباراتِ آغازین کتابی است که به‌تازگی انتشارات کویر به قلم سیدهادی طباطبایی منتشر کرده است.
به‌گزارش دین‌آنلاین، کتاب “فقیهان و انقلاب ایران” که به قلم سید هادی طباطبایی به رشته تحریر درآمده و توسط انتشارات کویر به زیور طبع آراسته شده، به چگونگی مواجهه یازده فقیه برجسته شیعه با انقلاب اسلامی ایران پرداخته است. محدوده زمانی که سیدهادی طباطبایی در کتاب “فقیهان و انقلاب ایران” به مطالعه آن پرداخته سال‌های 40 تا 57 است؛ زمانه‌ای که آیت‌الله بروجردی دار فانی را وداع گفت تا هنگامه پیروزی انقلاب اسلامی.
شاید دلیل اینکه نویسنده کتاب، مواجهه آیت‌الله بروجردی را با حکومت پهلوی در مطالعه خود نگنجانده و از دوره پس از وفات ایشان به مطالعه پرداخته، تفاوت در تعامل و رویکرد دوسویه مرجعیت و نظام حاکم باشد؛ چراکه حکومت پهلوی تا هنگامی که آیت‌الله بروجردی زعامت را بر عهده داشت، پاس مقام مرجعیت را می‌نهاد و حتی پاره‌ای از قوانین را که بوی خلاف شرع از آن استشمام می‌شد مسکوت گذاشته بود اما با درگذشت آیت‌الله بروجردی، هم حاکمیت پهلوی عرصه را بر خود فراخ دید و هم علمای بزرگ در واکنش به خروش انقلابی طلاب پای به میدان سیاست نهادند؛ پا به میدان نهادند تا هم بی‌پروایی‌های حکومت را تعدیل کنند و هم تندروی‌های طلاب انقلابی را هدایت نمایند. این کتاب، ساحت مواجهه فقها با این موقعیت‌ها را به تصویر می‌کشد.
کتاب در یازده فصل تنظیم شده و هر فصل به مطالعه رویکرد یک فقیه پرداخته است. فقهایی که از آنها سخن به میان آمده عبارتند از سید محسن حکیم، سید احمد خوانساری، سید عبدالله شیرازی، سید محمد هادی میلانی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید محمد رضا گلپایگانی، میرزا هاشم آملی، سید ابوالقاسم خویی، سید محمد کاظم شریعتمداری، سید حسن طباطبایی قمی، سید محمد روحانی. گویا دلیلی برای چینش و ترتیب اسامی جز سن و سال فقیهان در نظر نویسنده نبوده است؛ از این‌روی، در فصل اول به آیت‌الله حکیم و در فصل پایانی به آیت‌الله سید محمد روحانی پرداخته است.
ارتباط میان امام خمینی و سایر مراجع از نکاتی است که این کتاب در لابه‌لای فصل‌ها آن را دنبال می‌کند. اگر چه در غالب موارد، روابطی همدلانه میان امام و سایر مراجع وجود داشته، اما در پاره‌ای مواقع نیز تنش‌هایی میان این فقهای بزرگ ایجاد شده است.
از دیگر نکاتی که در فصل‌های این کتاب پراکنده است مواجهه طلاب انقلابی با فقهاست. بسیاری از طلاب انقلابی آن موقع چون سیدعلی خامنه‌ای، حسن روحانی، محمد یزدی و عمادالدین باقی انتظار همراهی بیشتری از مراجع تقلید داشتند. برآورده نشدن خواسته‌های انقلابیان سبب می‌شد تا علیه مرجعیت برآشوبند و زبان به اعتراض بگشایند.
کتاب “فقیهان و انقلاب ایران” با عنوان فرعی “یک نسل پس از آیت‌الله العظمی بروجردی” در 392 صفحه و با قیمت 28 هزار تومان مقارن با سی و هشتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است.
