مرور مطبوعات / چرا تنها برای امام حسین(ع) اربعین گرفته می‌شود؟

شرق
 
آیت‌الله عندلیب ‌همدانی از جامعه مدرسین رفت
آیت‌الله عندلیب همدانی عضو جامعه مدرسین در اعتراض به نامه سرگشاده آیت‌الله یزدی به آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی، از عضویت در این نهاد دینی استعفا داد. شرق در ادامه این خبر به ارائه گزارشی از ماجرای این نامه و واکنش‌های مختلف نسبت به آن پرداخته و نوشته است: اگرچه به نظر می‌رسد علت اصلی این استعفا، همان‌طور که از متن نامه هم پیداست، به اختلافات ریشه‌دارتری بازمی‌گردد که حالا سر باز کرده است؛ اختلافاتی که یک زمان خود را در انتخابات سال92 نشان داد. در زمان انتخابات 92 که آیت‌الله محمد یزدی از احتمال تجزیه جامعه مدرسین سخن گفته بود، برخی احتمال می‌دادند این نهاد روحانی نیز به سرنوشت جامعه روحانیت دچار شود که در آستانه انتخابات مجلس سوم دوپاره شد و مجمع روحانیون مبارز متشکل از روحانیون نزدیک به طیف چپ مذهبی از دل آن بیرون آمد.
 
اعتماد
 
سخنی با آقایان علما
عباس عبدی نیز در اعتماد به توجه به واکنش‌هایی که نامه آیت‌الله یزدی به آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی برانگیخته است، در نوشتاری خطاب به علما می‌نویسد: این ادعا که نه تنها دین در تمام این زمینه‌ها حرف‌های به نسبت مشخص دارد، بلکه برخی معتقدند که متولیان دینی نیز باید متولی همه این امور شوند. این نگرش از چند جهت ایراد اساسی دارد، که مهم‌ترین آن در تقابل قرار دادن عقل و جامعه با دین است، در حالی که آن دو نیز مخلوق و خواست خدا هستند. این بحث جداگانه‌ای است که واردش نمی‌شوم ولی ایراد دوم که مهم‌تر است، نتیجه عملی چنین تفسیر و انتظاری از دین است. یعنی انتظاراتی را از دین و نهاد دین ایجاد می‌کند و کرده است که هیچگاه قادر به تأمین این انتظارات نیست. در نتیجه نگرش منفی نسبت به دین و نهاد رسمی دین و متولیان آن ایجاد می‌شود که عوارض آن را کم‌کم در جامعه خود مشاهده می‌کنیم. این روند چنان شدید است و به علت شبکه‌های مجازی منتشر و بازتاب بیشتری پیدا می‌کند که عده‌ای آن را مصداق توطئه علیه متولیان دینی می‌دانند و حتی در یادداشت‌ها و نوشته‌های‌شان اعلام می‌کنند. در حالی که با ایجاد چنان انتظاراتی شکل‌گیری این نگرش نیز بدیهی است. تهدید دوم؛ غلبه مناسک و شکل بر محتوا و ارزش‌های بنیادین دینی است. این فرآیند در شرایط افول معنویت بیشتر رخ می‌دهد، زیرا دین رسمی برای اثبات وجود خود به‌شدت به مناسک وابسته می‌شود و در جهان رسانه‌ای امروز که دیدن و دیده شدن اصل اساسی است، آن دسته از مناسکی که بیشتر و بیشتر دیده شود، مقبول‌تر می‌شود. ولی فقط مناسک است و نه محتوا. به همین علت می‌بینیم که سردمداران مناسک دینی جایگاه و منزلتی برتر حتی از علمای دینی و علمای اخلاق و معنویت پیدا می‌کنند. آنان تبدیل به پایه‌های قدرت می‌شوند. کسانی که به‌شدت مناسکی هستند و در این راه هر روز نوآوری (یا بدعت) می‌کنند و گام به گام، علمای دین را به عقب می‌رانند و جالب اینکه به نسبت بهره کمتری را از آموزه‌های اصلی دین، یعنی اخلاق و ادب و معنویت و سایر ارزش‌های اصلی دینی دارند.
 
در دنیای امروز چطور لبخند بزنیم
هلن راسل در نوشتاری به بررسی میزان احساس خوشبختی و بدبختی در جوامع پرداخته است. در بخشی از ترجمه فارسی این نوشتار آمده است: گزارش جهانی خوش‌بختی سازمان ملل برای سال 2018 مثل همیشه، کشورهای اسکاندیناوی را براساس امید به زندگی سالم، حمایت اجتماعی، آزادی، اعتماد و سخاوت در رتبه 4 کشور برتر قرار داده است. کشور استرالیا نیز در رتبه 10 فهرست قرار دارد. کانادا، از زمان انتشار فهرست 2012، با کمک سخاوتمندانه «جوی دو ویور» در کبک، ایالت فرانسه زبان، در زمره خوشحال‌ترین ملت‌ها رتبه‌بندی شده است. چیزی که آنها را از سایر فرهنگ‌ها متمایز می‌کند، تاکید روی مشروطیت است. تکثر فرهنگی همواره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای کانادا مورد اشاره است و قابلیت تجلیل، ویژگی برجسته فرهنگ آنهاست. ذهنیت کانادایی بسیار تحت تاثیر ایده برابری از آرمان «ملت نخستین» است و آنها به ‌جای خرد کردن ارزش‌های بومی آنها را در آغوش می‌گیرند. گنجینه‌ای از نظرات، متعلق به کشورهای دیگر نیز وجود دارد که در هیچ‌ یک از فهرست‌های رسمی دیده نمی‌شوند. در جامعه امروزی مبالغه بسیار گسترده شده است- به ‌ویژه در رسانه‌های اجتماعی- یعنی اگر ما چیزی را «دوست نداریم» فرض بر این ‌است که باید از آن «متنفر باشیم». اما زندگی واقعی چنین نیست. بی‌شمار ابر تیره وجود دارد تا قبل از آنکه به توفان خشم تبدیل شوند. رویکرد تایلندی «مهم نیست، ناراحت نباش» به ما می‌گوید که به‌ جای تلاش دایم به اندازه کافی خوب است و اینکه «راه رفتن در میانه زمین» راه به ‌سوی خوشبختی است، فرضیه‌ای که مورد تایید پژوهشگران «مرکز علوم برتر» دانشگاه «برکلی، کالیفرنیا» هم هست.
 
مبارزه با ظلم پیام اصلی عاشورا است
اعتماد مصاحبه‌ای فراهم کرده است با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی درباره واقعه کربلا و قداست آن. در بخشی از این مصاحبه آمده است: جریان عاشورا پیوسته با دو برخورد متفاوت روبه‌رو بوده است؛ 1- یکی جریانی که معتقد است این حادثه قابل فهم و شناسایی نیست و کلید فهم آن در اختیار بشر قرار ندارد، زیرا یک سر الهی است. در این جریان تلاش برای فهم عصری معنا ندارد. 2- جریان دیگر، جریانی است که عاشورا را قابل فهم می‌داند. در دوره‌هایی از تاریخ تشیع که این جریان غالب بوده است مثل قرن پنجم و قرن ششم که عالمانی مانند شیخ مفید، سید‌مرتضی و شیخ طوسی پرچمدار معارف شیعی بودند، آنها عاشورا را کاملا عقلایی تفسیر می‌کردند و در پاسخ‌های خود اصلا احاله به امور غیبی و ماورایی نمی‌دادند ولی در برخی دوره‌ها این‌طور نبوده، مثلا در دوره صفویه این جریان ضعیف شده است. به هر حال حادثه کربلا، با توجه به رهبری آن و با توجه به اخلاص و فداکاری اصحاب حضرت، قطعا از قداست خاصی برخوردار است و نباید آن را در سطح یک واقعه عادی تنزل داد، ولی ما نباید قداست واقعه را به قداست فهم و درک خودمان تعمیم دهیم، ما باید فهم‌مان را دایما ارتقا ببخشیم و در جهت نقد و اصلاح آن کار کنیم.
 
ایران
 
سازمان‌های داوری فراتر از دادگاه‌ها
محمد معصومیان نگاهی انداخته است به سازمان‌های داوری و مقایسه آن با دادگاه‌ها و می‌نویسد: در کشورهای توسعه یافته راه‌های مختلفی برای خلوت‌تر شدن دادگاه وجود دارد که یکی از آنها، مراجعه به نهادهای داوری است. داوری مکانیزمی برای حل اختلافات تجاری خارج از دادگاه است و به دو صورت «سازمانی» و «موردی» انجام می‌شود. شرط استفاده از داوری هم توافق طرفین برای رسیدگی به دعوا در داوری است و یا اینکه چنین چیزی برای رفع اختلاف در متن قرارداد ذکر شده باشد. اویس رضوانیان رئیس مرکز منطقه‌ای داوری تهران می‌گوید: در این سازمان دعاوی بازرگانی و تجاری با هزینه کمتر، زمان کوتاه‌تر و کیفیت بالاتر رسیدگی و رأی صادر می‌شود. شاید مهم‌ترین مسأله برای تجار هزینه دادرسی باشد که باید گفت در سازمان داوری هرچه خواسته شما بالاتر می‌رود، هزینه رسیدگی شیب کمتری پیدا می‌کند. برای همین هرچه مبلغ بالاتر باشد رسیدگی داوری مقرون به صرفه‌تر خواهد بود و این دقیقاً برخلاف سیستم دادگاه‌های ماست که هرچه مبلغ خواسته بالاتر باشد، هزینه رسیدگی هم بالاتر می‌رود. ما هم در پرونده‌های داخلی و هم خارجی می‌توانیم داوری کنیم. رأیی هم که در مرجع داوری صادر می‌شود، یا اعتبارش به اندازه رأی دادگاه است یا بالاتر از آن. رأیی که از داوری این سازمان صادر می‌شود به موجب قانون آیین دادرسی مدنی ما و قانون داوری تجاری بین‌المللی مانند رأی دادگاه، قابل اجراست. یعنی شما رأی داوری را می‌توانید ببرید به اجرای احکام دادگستری و بگویید برای ما اجرایش کنید. آنجا هم به صورت اجمالی بررسی می‌کنند که رأی واقعی، مستدل و قانونی باشد و بعد اجرایش می‌کنند.
 
چرا تنها برای امام حسین(ع) اربعین گرفته می‌شود؟
دکتر جبار رحمانی انسان‌شناس و عضو پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی به واقعه عاشورا و اربعین از نگاه جامعه‌شناسی پرداخته و نوشته است: کهن‌الگوهای آیینی حول مناسبت‌های مقدماتی یک رخداد، مناسبت‌های رخداد در لحظه خاص، مناسبت سوم، مناسبت چهلم یا اربعین و مناسبت سالگرد، زمینه‌ای می‌شوند برای تجلی و تقدیس و بزرگداشت آن واقعه و از خلال این بزرگداشت، صورتبندی آن اجتماع مذهبی شکل می‌گیرد، گویی این فرم‌های نمادین، (مراسم سوم، اربعین) زمینه‌ای هستند برای توسعه و تسری امر قدسی کلیدی و محوری در حیات اجتماعی مؤمنان و البته در عین حال همین مناسبت‌های سوم و چهلم و… هستند که مبنا و مبدأ خلق ابهت قدسی یک واقعه از منظر مؤمنان هستند. یک واقعه مقدس بدون آیین‌های قدسی حول خودش نمی‌تواند در منظر ذهنی مؤمنان، تقدس والایی داشته باشد. لذا وقتی یک واقعه کانونی بر این فرم‌های کهن الگویی تقدیس و تکریم (آیین‌های سوم و چهلم و سالگرد) سوار می‌شود، خود نیز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود، گویی این واقعه کلیدی نیز از خلال این فرم‌های حیاتی شکوفاتر می‌شود. همان‌طور که اشاره شد در فرهنگ شیعیان، آیین اربعین، صرفاً و تنها برای امام حسین(ع) و برای بزرگداشت مراسم چهلم شهادت امام حسین(ع) و اصحابش در واقعه عاشورا تعریف شده است. به همین دلیل در سنت‌های مذهبی شیعیان، تنها یک اربعین هست، آن‌هم اربعین حسینی. اصولاً اربعین در کهن الگوهای قدسی ذهن بشری و مذاهب آن جریان دارد. اربعین همیشه نشانه‌ای بوده از کمال و بلوغ یک پدیده. گویی بواسطه اربعین است که یک فرد، یک جامعه، یک پدیده، یک حادثه، حتی یک روند و فرآیند مذهبی و اجتماعی، به کمال و بلوغ می‌رسد.
 
قیمت سکه مهر زوج‌ها را کم کرد
حمیدرضا بازگشا به بررسی وضعیت پرداخت مهریه با توجه به کاهش ارزش سکه پرداخته و به سراغ صاحب‌نظران رفته و راهکارهای آنان برای حل این مسئله را جویا شده است. در بخشی از این گزارش آمده است: افزایش ناگهانی زندانیان مهریه سبب شد تا برخی از نمایندگان طرح کاهش کف مهریه را در خانه ملت به منظور کاهش مشکلات زندان‌ها و حفظ بنیاد خانواده پیگیری کنند. هرچند درخصوص حداکثر و حداقل میزان مهریه هنوز نمایندگان در پیش‌نویس اولیه این طرح به اجماع نرسیده‌اند، اما به نظر می‌رسد در اینکه باید برای اوضاع آشفته کنونی چاره‌ای اندیشید، توافق دارند. ایده همسان‌سازی درآمد و مهریه در حالی مطرح می‌شود که برخی دیگر از کارشناسان نگران حقوق زنان بوده و خواستار راهکارهایی برای عبور از این شرایط هستند که هیچ‌گونه حقی از زنان تضییع نشود. ابوالفضل ابوترابی، رئیس فراکسیون حقوق بشر مجلس شورای اسلامی می‌گوید: ماده واحده‌ای ذیل تبصره 3 ماده 19 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی طراحی کردیم مبنی بر اینکه رئیس قوه قضائیه می‌تواند در طول مدت 2 سال بدون دادخواست به‌صورت موردی در محاکم نسبت به‌کاهش قیمت سکه با ابلاغ بخشنامه به تمام محاکم اقدام کند و چون قانون است، محاکم مکلف به اجرای آن هستند. این طرح در راستای احیای ماده 29 قانون حمایت از خانواده است که میزان مهریه را از رقم 110 به 14 سکه بهار آزادی تقلیل داده است. بر اساس این طرح اگر خانمی برای دریافت 14 سکه بهار آزادی به محاکم قضایی ورود کند اصل بر این گذاشته می‌شود که مهریه خود را دریافت نکرده است و می‌تواند به‌طورمستقیم به اجرای احکام دادگستری مراجعه کند و فرآیند دادرسی حفظ می‌شود و چنانچه مرد از پرداخت آن امتناع ورزد به مجازات حبس محکوم می‌شود، چرا که همه از توان مالی لازم برای پرداخت این میزان مهریه به‌صورت نقد یا اقساط برخوردار هستند.
 
تنها دو پیام رسان به فعالیت خود ادامه می دهند
حمید فتاحی معاون وزیر ارتباطات گفت: از دی‌ماه ٩۶ که شروع فعالیت پیام‌رسان‌های بومی آغاز شده است، تعداد رجیستری کاربران آنها از ١.۵ میلیون به ١۵ میلیون رسیده و ١٠ برابر شده است. اگر با همان روند پیش می‌رفتند در بهترین حالت شاید به سه برابر تعداد اولیه کاربر دست پیدا می‌کردند. هم‌اکنون برخی از مدیران پیام‌رسان‌ها احساس می‌کنند که دیگر نمی‌توانند در این بازی باشند و پس از مدت ٨ ماه که پیام‌رسان‌های بومی فعالیت خود را آغاز کردند، مرکز ملی فضای مجازی به این نتیجه رسیده است که تعداد ٧ پیام‌رسان زیاد است. البته این یک رویه بوده که در ابتدا ٧ پیام‌رسان را معرفی کرده و از میان آنها، موفق‌ترین‌ها را انتخاب می‌کنند. به همین دلیل هم‌اکنون صحبت بر سر این است که دو پیام‌رسان انتخاب و حمایت از آنها ادامه یابد. مابقی پیام‌رسان‌ها از گردونه حمایت حذف خواهند شد. به این معنی که فعالیت می‌کنند اما دیگر در چارچوب حمایتی وزارت ارتباطات قرار ندارند. چرا که هر توانمندی که داشتند در این بازه زمانی به نمایش گذاشته‌اند. حتی برخی از مدیران این پیام‌رسان‌ها خودشان به این جمع‌بندی رسیدند که کار را ادامه ندهند.
 
رسالت
 
استانی شدن انتخابات مجلس، مسائل قومی و قبیله‌ای را به حاشیه می‌کشاند
بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز در مجلس گفت: یکی از مزایای استانی شدن انتخابات مجلس این است که می‌تواند تحزب را در کشور تقویت و احزاب را فعال کند. در حال حاضر بیشتر نمایندگان در شهرهای کوچک که یک نماینده دارند، در زمان انتخابات بر اساس گرایش‌های طایفه‌ای، قومی و فامیلی انتخاب می‌شوند و مسائل کلان در انتخاب نمایندگان این مناطق کم‌تر نقش دارد. متأسفانه گاهی نمایندگان در جریان انتخابات مجلس وعده‌هایی برای عمران، آبادانی، جاده، راه، آب، برق و گاز یک منطقه می‌دهند که جزء کارهای قوه مجریه است و در حیطه وظایف نمایندگی تعریف نمی‌شود. در بین این شعارها کم‌تر مواردی را می‌بینید که به قانون‌گذاری و نظارت که وظایف اصلی نمایندگی است، پرداخته باشد. این عضو فراکسیون امید مجلس ادامه داد: استانی شدن انتخابات مجلس باعث می‌شود این مسائل از بین برود و مردم به تیم منسجم و با برنامه رأی ‌دهند و در مقابل برنامه‌های خود پاسخگو باشند. در این شرایط، مسائل قومی و قبیله‌ای در حاشیه قرار می‌گیرد و جامعه هم منطقی فکر و انتخاب می‌کند. در حال حاضر طبق قانون فعلی نماینده باید ۲۵ درصد آرا را از یک شهرستان کسب کند اما در زمان استانی شدن انتخابات، نماینده باید ۲۰ درصد شهرستان و اکثریت آرای استان را به دست بیاورد، در واقع به رأی حداقلی در شهرستان نیاز دارد بنابراین ارتباطش با شهرستان قطع نخواهد شد. اگر کسی در استان بیشترین رأی را بیاورد ولی در شهرستان زیر ۱۰ درصد رأی داشته باشد، قابل قبول نیست و همین باعث می‌شود ارتباط نمایندگان با شهرستان هم‌چنان وجود داشته باشد و قطع نشود.
 
یک دانشجو به‌راحتی می‌تواند کرسی آزاداندیشی برگزار کند
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه قائم‌مقام رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره گفت: یک دانشجو به‌راحتی و بدون هیچ مانعی می‌تواند کرسی‌های آزاداندیشی برگزار کند. آیین‌نامه جامعی در خصوص کرسی‌های آزاداندیشی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی نوشته شده است. آیین‌نامه‌ها بیانگر حقوق هستند و بیانگر این هستند که افراد چه مسئولیتی دارند و حقوق دانشجو چیست. همچنین  این آیین‌نامه‌ به‌نوعی حق‌التکلیف است. قائم‌مقام رئیس هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره در پایان گفت: یک دانشجو و یک تشکل به‌راحتی و بدون هیچ مانعی می‌تواند کرسی‌ آزاداندیشی برگزار کند.