علم تجربی در تربیت دینی

پژوهش‌های این مجلد، گسترهٔ وسیعی دارند، با ده فصل که بر تنوع رویکردها تأکید دارند؛ و حوزه‌های مختلف قوم‌شناسی، جوامع آیینی برای پرورش آموزگاران، طراحی ابزار، سنجش نظریه، و اندازه‌گیری را در بر می‌گیرند. فصل اول، تأسیس موسسهٔ جکسون را گام مهمی در «ارتقا، تصفیه و توسعهٔ حوزهٔ قوم‌شناسی» به عنوان روش مطمئن و قابل اتکایی معرفی می‌کند که می‌توانند داده‌های لازم و طراحی نظریهٔ مرتبط با حوزهٔ پرورش دینی را به دست دهد. این فصل‌ها از پژوهشی بحث می‌کنند که در میان دانش‌آموزان جوان هندو، سیک و مسلمان انجام شده با توجه به درک تجربهٔ زیستهٔ آنان در مدارس بریتانیا. این تحقیقات ثابت می‌کنند که چگونه داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق «سرشت تعاملی و منعطف فرایند قوم‌شناختی» می‌تواند به نحوی مثبت بر طراحی برنامهٔ تحصیلی و نیز چالش مربیان پرورش دینی (RE) در تنظیم برنامه‌های آموزشی و درک دانش‌آموزان از دین خودشان تأثیر بگذارد.

فصل دوم شرح می‌دهد که چگونه نشست‌های بین‌المللی پروژهٔ «دین در پرورش: مساعدت به گفت‌وگو یا عامل تعارض در جوامع در حال گذار کشورهای اروپایی» (REDCO) درکی پربار از رویکرد تفسیری تأثیرگذار جکسون به پژوهشگران می‌دهد. در این فصل نیز پژوهش از طریق تجربهٔ زیستهٔ یک مربی تربیتی و خودیاری شاگردان به عنوان امری تعیین‌کننده در روند یادگیری، شکل گرفته است.

در فصل 3 پژوهشگران نشان می‌دهند که چگونه کاربرد «روش‌شناسی تاریخ حیات» برای بررسی تجربهٔ مربیان در تربیت دینی در کلاس‌های برتیانیا می‌تواند نکات تعیین‌کننده‌ای برای تربیت مربی به دست دهد. بخش‌های 4 و 5 زمینهٔ مشترکی در بررسی فهم دانش‌آموزان مفاهیم دینی می‌یابند؛ این‌که چگونه هدف خود را بیان و چگونه معنای مورد نظر خود را طرح می‌کنند. همچنین مجموع بخش‌های این فصل‌ها تنوع گستردهٔ روش‌ها را در علم تجربی در تربیت دینی توضیح می‌دهد؛ روش‌هایی همچون تحلیل بصری طراحی و تفسیر شرکت‌کنندگان از عکس‌ها.

در فصل 6 پژوهشگران، تجربهٔ دانش‌آموزان مسلمان را در نروژ و نوجوانان ایسلند را بررسی می‌کنند با تمرکز بر بحث آنان دربارهٔ «جهان‌زیست و تفسیر زندگی». به رغم گوناگونی در موضوع و زمینهٔ آن‌ها، تأثیر خانواده بر جهان‌بینی‌های دانش‌آموزان، درونمایهٔ کلیدی هر دو فصل است.

فصل 7 با توجه دوباره به گسترهٔ این حوزه، بر تحصیل دینی تمرکز دارد، با پژوهشی که در یک مدرسهٔ اسلامی در هلند و یک مدرسهٔ یهودی در آلمان انجام شده است. در این مطالعات، روش‌های کیفی و کمّی برای بررسی رضایتمندی دانش‌آموزان و دیدگاه آنان دربارهٔ تربیت دینی و تنوع مذهبی به کار رفته است. در سه فصل این مجلد (فصل‌های 8 تا 10) مباحث مفصلی در باب طراحی ابزار، اندازه‌گیری و چالش‌های موجود در پیمایش‌های با مقیاس بزرگ و تحلیل داده‌ها طرح شده است که بر اهمیت رویکردهای کمّی در علم تجربی ناظر به تربیت دینی تأکید دارند. همان‌طور که سردبیران مجموعه در مقدمۀ‌شان بیان کرده‌اند، هدف اصلی این مجلد «ترغیب نسل بعدی محققان است که برای بسط بیش‌تر علم تجربی ناظر به تربیت دینی آماده شوند». به رغم پیشنهادها برای بودجهٔ تحقیقاتی بیش‌تر، در نتیجه‌گیری بسیاری از بخش‌ها، دامنهٔ گستردهٔ مطالعات و پژوهش‌ها تحت چند پژوهش موجود، می‌تواند امیدبخش بعضی از خوانندگان به دقت و ظرافت بیش‌تر مباحث باشد. در عین حال، «علم تجربی در تربیت دینی» بازنگری آموزنده‌ای دربارهٔ ظهور این حوزهٔ پژوهشی و تأملی جامع دربارهٔ تکامل آن به دست می‌دهد. این مجلد نیز برای اهمیت دادن به حوزه‌ای از رشته‌های دانشگاهی، به طیفی از پژوهشگران و کارورزان متوسل می‌شود.