همچون عراق، در افغانستان هم چیزی به نام ممیزی کتاب وجود ندارد
دین آنلاین، روزنامه های «فرهیختگان» و «شرق» را با این عناوین اقتباسی مرور کرده است: «وجود منتقد و مخالف، نعمت است/ همه حکومتها به‌شدت محتاج نقد هستند/حضرت‌علی(ع) بارها اعلام کردند از من انتقاد کنید/تمام اتفاقاتی که در چند ماه اخیر برای من پیش آمده، به خاطر قانونی ندانستن‌حصر است»، «اقدام وزارت ارشاد در برابر پدیده چاپ کتاب فارسی در کشورهای همسایه چیست؟»، «به جای شعار دادن، کاری کنیم که شخصیت افراد، فرهنگی شود»، «در چند سال گذشته به بهانه ناسازگاری اسلام با لیبرالیسم، از این واژه به عنوان یک فحش سیاسی استفاده می‌کردند/ انسان با هر تفکر و اندیشه‌ای که دارد موجودی شایسته احترام است»، «داعش بیشترین سود را از انشعاب در گروه‌های رادیکال اسلامی در پاکستان و افغانستان خواهد برد»، «دفن شاعر تهران در امام زاده صالح، نیازمند توصیه نامه معاون فرهنگی وزیر ارشاد/آیا داستان ممانعت از دفن امیره الشعرای غزل در امامزاده برای سپانلو هم رخ خواهد داد؟»، «رئیس دستگاه قضا و ۱۶ ساعت مطالعه در روز»، «خاطراتی از روزهای حلوا حلوا شدن آن رفته‌مرد-۲»، «مفتی‌های سعودی سرکرده آمریکا هستند» و «چرا تیراژ کتاب از ۳۰۰۰ به ۵۰۰ رسیده است»
روزنامه های امروز کشور، عموما به انعکاس «طرح سه فوریتی جعلی در مجلس» و «نشست اوباما با سران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در کمپ دیوید» پرداخته اند.
وجود منتقد و مخالف، نعمت است/ همه حکومتها به‌شدت محتاج نقد هستند/حضرت‌علی(ع) بارها اعلام کردند از من انتقاد کنید/تمام اتفاقاتی که در چند ماه اخیر برای من پیش آمده، به خاطر قانونی ندانستن‌حصر است
روزنامه فرهیختگان که در تیتر نخست، به «جعلی بودن برخی از امضاهای طرح سه فوریتی دلواپسان برای توقف مذاکرات هسته ای» پرداخته است، در صفحه ۲ و زیر عنوان «انتقاد خط قرمزی ندارد» نوشته است: «علی مطهری در نشست دانشجویی با موضوع «اسلام و آزادی» در دانشگاه زنجان، با بیان اینکه وجود قطب منتقد و مخالف نعمت است، گفت: «در این شرایط باید مطمئن باشیم که با جلوگیری از اظهارنظرهای مخالف، از انقلاب دفاع نکرده‌ایم. این تصور غلطی است که انتقاد خط قرمزی دارد؛ گاهی اوقات ما کاسه داغ‌تر از آش می‌شویم و برای انتقاد، خطوط قرمز مشخص می‌‌کنیم.»
فرهیختگان در ادامه نوشته است: «مطهری با اشاره به این موضوع که «عده‌ای معتقدند نمیتوان به دنبال آزادی اجتماعی بود، بدون اینکه آزادی معنوی داشت»، تاکید کرد: «باید اذعان کرد که اگر آزادی معنوی نباشد، آزادی اجتماعی آسیب می‌بیند.»
مطهری همچنین گفته است: «کل اتفاقاتی که در چند ماه اخیر برای بنده پیش آمده است، مربوط به این است که عده‌ای می‌گویند شما نباید صحبتی در مورد رفع‌حصر داشته باشید. باید بدانید که مقام معظم رهبری در مواردی دخالت می‌کنند که به بنبست رسیده باشیم، درحالی که در وقایع سال ۸۸ قانون مسیر را مشخص کرده بود و اینکه در هر موضوعی مقام معظم رهبری را وارد کنیم درست نیست.»
روزنامه شرق نیز در شماره امروز به سخنان علی مطهری پرداخته و نکاتی را عنوان کرده که در روزنامه فرهیختگان به آن اشاره نشده است. علی مطهری گفته است:
– همه حکومتها به‌شدت محتاج نقد هستند و این را در سیره حکومت‌داری حضرت‌علی(ع) می‌توان مشاهده کرد. ایشان بارها اعلام کردند از من انتقاد کنید؛ هم آشکارا و هم در خفا و نوع رفتار ایشان با مخالفان را می‌توانیم در رابطه با مواجهه با خوارج مشاهده کنیم که این افراد تا زمانی که دست به سلاح نبرده بودند، به راحتی انتقادات خود را بیان می‌کردند.
– حق نباید از مواجهه با باطل بترسد و باید تفکر استقبال از انتقاد تقویت شود
– وقتی بحث در رابطه با آزادی تفکر می‌شود، باید توجه داشته باشیم آزادی تفکر با آزادی عقیده متفاوت است، آن عقیده‌ای که ناشی از تفکر باشد باید بیان شود، اما بیان هر عقیده ای که از عادت و پیروی از اکثریت و آباء و اجداد نشأت می گیرد، آزاد نیست.
همچون عراق، در افغانستان هم چیزی به نام ممیزی کتاب وجود ندارد/ اقدام وزارت ارشاد در برابر پدیده چاپ کتاب فارسی در کشورهای همسایه چیست؟
فرهیختگان در صفحه اندیشه، عنوان «تهدید زیباکلام به «سفر قندهار» در نامه به وزیر ارشاد» را برجسته ساخته و به این بهانه، به بررسی وضعیت چاپ و نشر افغانستان پرداخته است. سجاد صداقت در این گزارش نوشته است: «دست‌کم اعلام فرمایند تا در مملکت افغانستان یا سرزمین دیگری آن را چاپ نمایم.» این جمله پایانی نامه‌ای است که صادق زیباکلام عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران، در تاریخ ۱۹ اردیبهشت امسال و در میانه برگزاری نمایشگاه کتاب، خطاب به علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نگاشته است. زیباکلام در نامه خود از جنتی خواسته است تکلیف دو کتاب باقی مانده‌اش که در اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در انتظار تعیین‌تکلیف است را روشن کند. او به نکات دیگری نیز در این نامه اشاره کرده اما به نظر می‌رسد نکته‌ای که زیباکلام در پایان‌نامه به آن اشارت می‌دهد، حکایت عجیبی باشد که حالا می‌تواند بازار نحیف و خسته کتاب در ایران را بار دیگر وارد فاز تازه‌ای کند. زیباکلام همان‌گونه که در ابتدا آمد، در پایان‌نامه از جنتی می‌خواهد که اگر مشکلات کتاب‌های مجوز چاپ نگرفته او همچنان غیرقابل‌حل است، تکلیفش را روشن کنند تا او کتاب‌ها را در کشور دیگری چاپ کند. اما آیا چنین کاری امکان دارد؟ و اعلام این حرف از سوی زیباکلام چه هدفی را دنبال می‌کند؟ مساله‌ای که پاسخ آن را شاید بتوان در صنعت نشر همان «سرزمین‌های دیگر» که زیباکلام به آنها اشاره می‌دهد، یافت.
نشر کتاب در افغانستان
"محمدحسن شریعتی" مدیر انتشارات عرفان در گفتگو با فرهیختگان در پاسخ به این سوال که روند نشر در افغانستان چگونه بوده، به نکات مهمی اشاره می‌کند: «نشر در افغانستان از سال ۱۸۸۸ که ما کتابی از آن سال موجود داریم تا امروز، روند عجیب و غریبی را طی کرده است.» این «عجیب و غریب» بودن روند نشر در افغانستان از سوی شریعتی این‌گونه توضیح داده می‌شود: «تا حدود سال ۱۳۵۷ نشر در افغانستان همیشه دولتی بوده و به جز کتاب‌های خاصی مانند قرآن کریم و دیوان حافظ و… که دولت بر روند انتشار آنها نظارتی نمی‌کرده، مابقی کتاب‌ها با نظارت دولت منتشر می‌شده است.» او درباره وضعیت امروز نشر و توزیع کتاب در این کشور نیز می‌گوید: «ما امروز حدود ۱۰۰۰ کتاب فروشی و ۶۷۰ نفر به‌عنوان ناشر در افغانستان داریم که در زمینه‌های مختلفی به امر چاپ و نشر کتاب می‌پردازند و پس از روی کار آمدن دولت حامد کرزی به تدریج کتاب‌هایی که چاپ می‌شوند، ساختار مناسبی دارند.»
چرا افغانستان؟
اما اینکه چرا زیباکلام در نامه خود به جنتی کشور افغانستان را پیشنهاد داده است، بدون‌شک به دلیل نوع خاص چاپ کتاب در این کشور است. این شرایط را شریعتی این‌گونه توضیح می‌دهد: «دولت کرزی با شعار آزادی‌بیان آمد. ما در افغانستان چیزی به نام اداره کتاب و مکانی که به ممیزی کتاب‌ها بپردازد، نداریم.» نبود ممیزی در کشور افغانستان باعث شده است بسیاری از ناشران و نویسندگانی که کتاب‌هایشان امیدی برای دریافت مجوز در ایران ندارند، برای چاپ کتاب‌هایشان به افغانستان بروند و پس از آن کتاب را به صورت غیرمجاز به ایران بیاورند. در قانون اساسی افغانستان حق آزادی‌بیان در شکل‌های نوشتاری، دیداری و شنیداری به رسمیت شناخته شده و به همین دلیل هیچ‌گونه سانسور خاصی بر کتاب‌های نشرشده اعمال نمی‌شود. حتی ناشران کتاب در افغانستان این زحمت را هم به خود نمی‌دهند که برای نشر یک کتاب از مراجع رسمی و قانونی مجوز بگیرند. اتفاقی که برای یک رمان روسی نیز افتاد و ترجمه فارسی آن در دست دوم‌فروشی‌ها و کنار خیابان انقلاب به راحتی دیده می‌شد.
چاپ کتاب در پیشاور پاکستان
شریعتی ضمن رد این مساله که آن رمان روسی در افغانستان چاپ شده، می‌گوید: «این کتاب به تعداد ۱۰۰۰ نسخه در پیشاور پاکستان با کیفیت و کاغذهای فوق‌العاده بد چاپ شد و پس از آن به صورت قاچاق به ایران فرستاده شد و در ایران به صورت افست چاپ و نشر داده شد.» شریعتی بر این مساله تاکید می‌کند که ممیزی بر کتاب در افغانستان وجود ندارد و «هرکسی هر نوع کتابی با هر محتوایی می‌تواند چاپ کند، اما پس از انتشار ناشر و مولف در قبال آن مسئول هستند.» شریعتی در ادامه بر این نکته تاکید می‌کند که با وجود این اوضاع اما همه ناشران مهم و معتبر افغانستان خط‌قرمزهایی را رعایت می‌کنند.
بازار کتاب ایران در افغانستان
یکی از مهم‌ترین نکاتی که درباره بازار کتاب در افغانستان وجود دارد، حضور گسترده کتاب‌های چاپ و منتشرشده ایران در بازارهای کتاب افغانستان است. آمار شریعتی از درصد حضور کتاب‌های ایرانی در بازار افغانستان شنیدنی است: «سالیانه چهار تا پنج میلیارد تومان کتاب‌های ایرانی در افغانستان فروش دارند.» البته شریعتی بر این نکته تاکید می‌کند که کتاب‌های ایرانی مناسب از نظر محتوا که او آنها را «درجه یک» می‌نامد، ۳۰ درصد بازار فروش افغانستان را تسخیر کرده‌اند. این در حالی است که به گفته اجمل عازم، رئیس اتحادیه ناشران افغانستان «بیش از ۸۰ درصد کتاب‌های بازار افغانستان، ایرانی هستند، هرچند بیشتر این کتاب‌ها در پاکستان چاپ افست و به صورت قاچاق روانه افغانستان می‌شوند.» گویی همه راه‌ها در این بازار به پاکستان ختم می‌شود.
آیا کتابی در افغانستان چاپ شده است؟ شریعتی با آنکه در گفتگو با فرهیختگان به این مساله تاکید می‌کند که غیر از دو مورد رمان کتاب دیگری سراغ ندارد که در افغانستان چاپ شده باشد، به نکته‌ای مهم درباره چاپ کتاب در بازار ایران اشاره می‌کند: «کتاب‌هایی در ایران وجود دارند که هنوز اجازه چاپ به آنها داده نشده اما کتاب‌های بسیاری در نقد آنها منتشر شده است. اصل کتاب هنوز اجازه چاپ ندارد اما نقد آن به راحتی منتشر می‌شود. شاید یکی از دلایل عزم نویسندگان برای چاپ کتاب در افغانستان همین باشد.»
فرآیند چاپ کتاب‌های ممنوعه
کتاب‌های بسیاری در ایران وجود دارند، که علی‌رغم نداشتن مجوز انتشار می‌توان آنها را به راحتی از دست‌دوم‌فروشی‌ها و کتابفروشی‌های کنار خیابان انقلاب در تهران تهیه کرد. فرآیندی که امروز به سادگی در حال انجام است و با استفاده از چاپ افست به مقدار فراوانی حتی در اقصی‌نقاط کشور نیز پخش می‌شود. هرچند علی جنتی در آغاز حضورش در وزارت ارشاد، طرح اعمال ممیزی از سوی ناشران را پیشنهاد داد و با واکنش منفی آنان روبه‌رو شد، اکنون وزارتخانه متبوع او باید در برابر این پدیده راه‌حل تازه‌ای از خود ارائه دهد. متاسفانه فرآیند مجوزگرفتن کتاب‌ها در ایران بی‌نهایت پیچیده و دشوار است و کسانی مانند زیباکلام را به این فکر وامی‌دارد که قانون امروز چاپ کتاب در ایران را دور بزنند یا حتی حرفی درباره آن زده باشند. افغانستان به دلیل مشترکات فراوان فرهنگی‌ای که با ایران دارد، یکی از مناسب‌ترین نقاطی است که کتاب‌های فارسی به راحتی می‌تواند در آن منتشر شود. در این میان بسیاری به دلیل آشنایی با ناشران افغانستانی، سعی می‌کنند شرایط را برای چاپ کتاب‌های ممنوعه فراهم کنند. تاکنون هر چند کتاب‌های رمان و شعر بیشترین استقبال را در این میان داشته است اما نامه زیباکلام نشان از اتفاقات تازه‌ای دارد که برخی بخواهند در حوزه اندیشه، سیاست و تاریخ نیز دست به چنین عملی بزنند. کاری که تجربه ثابت کرده است، بازار دست‌دوم‌فروشی‌های کتاب در ایران را بیش از گذشته گرم خواهد کرد.
مصداق‌های عملی
هرچند به نظر می‌رسد جمله پایانی نامه زیباکلام به وزیر ارشاد، اشاره‌ای ظریف و تهدیدآمیز از سوی این استاد دانشگاه به انجام چنین کاری توسط او و در سال‌های گذشته داشته باشد اما از این دست اتفاقات در ایران امروز کمتر به وقوع پیوسته است. هر چند جلد دوم خاطرات یکی از شخصیت‌های سیاسی در اروپا چاپ شد و کتاب‌های ممنوعه‌ای که به زبان فارسی نوشته شده‌اند، پیش از این وارد ایران شد و به صورت افست چاپ و منتشر شد، اما سابقه اصلی چاپ کتاب در «سرزمین‌های دیگر» چندان زیاد نیست. در این میان زیباکلام از یک کشور به‌خصوص نام می‌آورد؛ کشور همسایه افغانستان که خود در زمینه نشر، اتفاقات و روزهای خاصی را سپری کرده است.
فرهیختگان در ستون «خبرنامه» صفحه اندیشه به سه خبر کوتاه پرداخته است:
– تاریخ پهلوی بررسی می‌شود
سلسله‌نشست‌های سوژه‌یابی از تاریخ معاصر به همت حوزه هنری با حضور یعقوب توکلی برگزار می‌شود. نشست سری اول که طی سه جلسه برگزار می‌شود به تاریخ پهلوی می‌پردازد که این سری نشست دوشنبه ۲۸ اردیبهشت به رضاخان، دوشنبه ۴ خرداد به محمدرضا پهلوی و دوشنبه ۱۱ خرداد به فرح دیبا اختصاص دارد. این نشست‌ها در سالن امیرحسین فردی حوزه هنری از ساعت ۱۶ تا ۲۰ واقع در حوزه هنری انقلاب، تقاطع حافظ سمیه، روبه‌روی دانشگاه امیرکبیر برگزار می‌شود.
– الحیاه السیاسیه لائمه اهل‌البیت(ع)
کتاب «الحیاه السیاسیه لائمه اهل‌البیت(ع)» به همت رایزنی فرهنگی ایران با هدف معرفی مکتب سیاسی ائمه(ع) در عراق، چاپ و منتشر شد. این اثر در راستای معرفی مکتب سیاسی ائمه معصومین(ع) و با هدف روشنگری حیات سیاسی اهل‌البیت(ع) تهیه و گردآوری شده است. ازجمله سرفصل‌های این کتاب می‌توان به «منهج سیاسی نبی مکرم اسلام در بنیانگذاری نهضت جهانی اسلام» و «ریشه‌های انحراف و اختلاف در حکومت نوپای اسلام» اشاره کرد. در بخشی دیگر از این کتاب، «منهج سیاسی امام علی(ع) در مواجهه با انحرافات ایجاد شده در حکومت وخلافت نو بنیاد اسلامی» و «شیوه حکومتی امام علی(ع) در دوران کوتاه زمامداری پنج ساله» آمده است. «حیات سیاسی امام حسن مجتبی(ع) در دوران خلافت ظاهری چند ماهه و پس از ماجرای صلح تحمیلی»، «مواضع سیاسی امام حسین(ع) در قبال حکومت ظالم و فاسد یزید بن معاویه» و «علل سیاسی رخداد عظیم عاشورا در زمان امامت ابا عبدالله الحسین(ع)» از دیگر مطالب این کتاب به شمار می‌رود.
– ترجمه‌های تازه از آثار شهید صدر
پنج جلد از آثار تازه انتشار یافته شهید سیدمحمدباقر صدر به همت پژوهشگاه تخصصی شهید صدر (انتشارات دارالصدر) ترجمه و منتشر شده است. کتاب «بارقه‌ها» که برای نخستین‌بار به فارسی منتشر می‌شود، ترجمه‌ای از کتاب «ومضات» شهید صدر است که سیدامید موذنی آن را ترجمه کرده است. این کتاب ترجمه جلد ١٧ «موسوعه‌الامام الشهید السید محمدباقر الصدر» است. «اقتصاد ما» دیگر عنوان از این مجموعه است که در دو جلد و با ترجمه سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا منتشر شده است. همچنین کتاب «فلسفتنا» شهید صدر با ترجمه‌ای تازه از سیدابوالقاسم حسینی‌ژرفا، به علاقه‌مندان عرضه شده است. «اسلام راهبر زندگی»، «مکتب اسلام» و «رسالت» ما عنوان مجلد دیگری از این مجموعه است که شامل سه مجموعه از آثار شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر با ترجمه سیدمهدی زندیه انتشار یافته است.
در صفحه اندیشه فرهیختگان همچنین این عناوین به چشم می آید:
جدیدترین اثر پیرامون زندگی رهبر معظم انقلاب
فیلم‌های فلسفی به روایت فیلسوفان – ۷؛ آیا جست‌وجو برای خیر راهی به شر نیز دارد؟ به قلم زهرا سلیمانی اقدم
پیامبر مدارا به قلم سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی ناجا
به جای شعار دادن، کاری کنیم که شخصیت افراد، فرهنگی شود
فرهیختگان در صفحه «دانشگاه» از قول سید طه هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در جلسه پرسش و پاسخ با حضور دانشجویان آورده است: «ما به این نتیجه رسیده‌ایم که حوزه فرهنگ به تغییرات زیادی نیاز دارد. از جمله تغییر در نوع نگاه نسبت به موضوعات فرهنگی است که باید نسبت به دیگر حوزه‌ها متفاوت باشد…. باید کاری کنیم که شخصیت افراد فرهنگی شود، نه اینکه شعار فرهنگی بدهیم. در یک نظام مردم‌سالار باید به سمتی گام برداشت که شخصیت آحاد مردم، دموکراتیک شود و نهادهای مدنی شکل گیرد…. اکنون بزرگ‌ترین مشکل نظام این است که با وجود این که نظامی ساختاری و مردم‌سالار داریم، اما متاسفانه لوازم آن را در اختیار نداریم، یعنی نهادهای مدنی به معنای حقیقی شکل نگرفته است. این در حالی است که در نظام‌های دموکراتیک، احزاب، مطبوعات آزاد و سایر نهادهای مدنی، جزء ضروریات محسوب می‌شوند.»
در چند سال گذشته به بهانه ناسازگاری اسلام با از لیبرالیسم، از این واژه به عنوان یک فحش سیاسی استفاده می‌کردند/ انسان با هر تفکر و اندیشه‌ای که دارد موجودی محترم و شایسته احترام است
فرهیختگان در انعکاس سخنان جواد اطاعت استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در مراسم بازگشایی انجمن اسلامی دانشگاه تربیت مدرس درباره لزوم فعالیت سیاسی و اجتماعی دانشجویان نوشته است:
– انجمن اسلامی یعنی حضور دانشجویانی که پذیرفته‌اند علاوه‌بر کار علمی و پژوهشی باید در کارهای اجتماعی نیز حضور داشته باشند.
– در چند سال گذشته از لیبرالیسم به‌عنوان یک فحش سیاسی در ایران استفاده می‌کردند زیرا اسلام با لیبرالیسم سازش ندارد اما به حتم اسلام با حاکمیت رای مردم یا همان مردم‌سالاری مشترکات زیادی دارد.
– با توجه به آیات متعدد قرآن ازجمله «لا اکراه فی‌الدین» پی می‌بریم که انسان موجودی محترم و شایسته احترام است، حالا با هر تفکر و اندیشه‌ای که دارد.
– با توجه به آیات متعددی که درباره مشورت و اهمیت شورا داریم، می‌دانیم که چقدر خداوند در قرآن و خود پیامبر(ص) در صدر اسلام به مشورت کردن و قبول تبعات پس از مشورت اهمیت می‌دادند.
داعش بیشترین سود را از انشعاب در گروه‌های رادیکال اسلامی در پاکستان و افغانستان خواهد برد
روزنامه فرهیختگان در یادداشت «داعش در افغانستان» به قلم پیرمحمد ملازهی، به زوایای حضور داعش در افغانستان پرداخته و از «انزوا» و «نارضایتی از سیاست طالبان در افغانستان» به عنوان دو زمینه جذب نیرو سخن به میان آورده است.
در بخشی از این یادداشت آمده است: «واقعیت آن است که داعش پس از اعلام خلافت اسلامی در بخش‌هایی از سوریه و عراق در موقعیتی قرار گرفت که از تجربیات قبلی سازمان القاعده بهره گیرد. القاعده برای جذب نیرو فراتر از موقعیت‌های جغرافیای طبیعی و جغرافیای قومی حرکت کرد و با تماس با گروه‌های همفکر که از قبل در کشورهای اسلامی و حتی غیراسلامی پراکنده شده بودند و دادن امتیاز، آنها را به صورت زیرمجموعه‌های خود درآورد و اگر موفق نشد که یک گروه چریکی را کاملا وابسته به خود کند، کوشید در درون آن انشعاب به‌وجود بیاورد و گروه هوادار خود را سازماندهی کند. این تجربه اکنون به درد گروه داعش یا دولت اسلامی «البغدادی» که خود را خلیفه اعلام کرده است می‌خورد…. تفکر طالبانی در افغانستان و پاکستان مدعی اسلامی کردن قدرت در هر دو کشور است، طالبان افغانستان و طالبان پاکستان هر دو در اندیشه انحصارطلبی ایدئولوژیک و قومی قدرت و پایگاه داشتن در قومیت پشتون وحدت نظر و عمل دارند. انشعاب در گروه‌ها با تفکر رادیکال اسلامی در پاکستان و افغانستان بارها اتفاق افتاده است و امر جدیدی نیست. بنابراین قابل انتظار است که داعش از فرصت استفاده کند و نیروهای خود را از درون جامعه پشتون منطقه در مرحله اول به وجود بیاورد و در مراحل بعدی از سایر ملیت‌ها استفاده کند…. در همین راستا قابل فهم می‌شود که برخوردهایی بین طالبان و داعش در افغانستان و پاکستان روی بدهد، همچنان که با جدا شدن برخی از فرماندهان و حفظ نام طالب برای خود این ظن تقویت می‌شود که داعش مشغول آموزش طالبان است…. در عین حال یک واقعیت دیگر را هم نباید دست‌کم گرفت. داعش در عراق و سوریه به شدت تحت فشار نظامی است و شرط احتیاط حکم می‌کند که مکان‌های مساعد را بررسی کند تا در صورتی که دولتش مجبور به پذیرش شکست شد امکان انتقال به مکان‌های مساعد دیگر وجود داشته باشد…. طالبان هم اگر به هر دلیلی با دولت‌های کابل و اسلام‌آباد به مصالحه برسند، داعش جانشین طبیعی آنها برای ادامه راه است که خود آنها از آن تلقی جهاد دارند.»
دفن شاعر تهران در امام زاده صالح، نیازمند توصیه نامه معاون فرهنگی وزیر ارشاد/آیا داستان ممانعت از دفن امیره الشعرای غزل در امازاده برای سپانلو هم رخ خواهد داد؟
فرهیختگان به مناسبت درگذشت مرحوم محمدعلی سپانلو گزارشی با عنوان: «تهران شاعر ندارد» و یادداشت های کوتاه و بلندی با عناوین: «احساس تاثر از دست شدن سپانلو»از محمود دولت‌آبادی، «غرق در شعر و شاعری بود» از داریوش مهرجویی، «نگاه کاشف گستاخ» از جواد مجابی، «سپانلو وقت را از دست نداد» از علی باباچاهی، «شاعر، شوخ و راحت» از هرمز علیپور، «ذهن قصه‌گوی عجیبی داشت» از علی عبداللهی، «از آن صدتا عاشقانه چه خبر» از اصغر نوری و «مرگ شاعر مولف» از بهزاد خواجات را منتشر ساخته است. در گزارش "بهاءالدین مرشدی" می خوانیم: «دوستان و نزدیکان شاعر در تلاش هستند تا بتوانند توصیه‌نامه‌ای از سیدعباس صالحی برای خاکسپاری این شاعر در امامزاده طاهر دریافت کنند اما در صورتی که برای خاکسپاری در این امامزاده موافقت نشود سپانلو در قطعه نام‌آوران بهشت‌زهرا(س) تهران به خاک سپرده می‌شود.»
در بخشی از این گزارش آمده است: «یکی از معروف‌ترین آثاری که او در زمینه شعر منتشر کرد شعری است به نام «نام تمام مردگان یحیی است» که او این شعر را در اسفندماه سال ۱۳۶۶ و در موشک‌باران تهران سرود. او زمانی درباره سرودن این شعر گفته بود: «خانه من نزدیک پادگان جمشیدآباد است. در زمان جنگ مرتب اعلام می‌شد که باید اینجا را تخلیه کنیم. موشک‌باران شروع شد و یک بار موشکی به کوچه بالایی خانه من که خانه پدری‌ام هم در آن کوچه بود، اصابت کرد. خانه پدری‌ام ویران شد و خانه من هم تقریبا غیرقابل سکونت. من در همان زمان رفتم خانه برادرم که در اکباتان زندگی می‌کرد. برادرم آلبوم عکسی نشان من داد که در آن آلبوم، عکسی از بچه‌هایی بود که در کوچه خانه پدری‌ام با هم بازی می‌کردند؛ همان کوچه‌ای که در موشک‌باران تمام خانه‌هایش از بین رفته بود. وقتی آن عکس را دیدم، برادرم به من گفت که به غیر از پسرش، تمام بچه‌های آن عکس در موشک‌باران کشته شده‌اند.» او در بخش‌هایی از این شعر می‌نویسد: «این همسرایان نام‌شان یحیی است/ و آن دهان، خواننده‌اش دریاست/ با فکر احیای طبیعت‌ها، سفر‌ها، میهمانی‌ها/ دم می‌دهد یحیی/ و بچه‌ها همراه او آواز می‌خوانند»
روزنامه شرق نیز در گرامیداشت یاد و نام سپانلو دو صفحه از شماره امروز را به وی اختصاص داده و این عناوین را منتشر ساخته است:
یادداشت «سپانلو بودلر ادبیات ماست» به قلم محمدرضا اصلانی
یادداشت «شاعر معتبر زمانه ما» به قلم داریوش مهرجویی
یادداشت «آخرین ورق‌های کتاب مشروطیت» به قلم جواد مجابی
یادداشت «یاد دوست» به قلم علیرضا رئیس‌دانایی
یادداشت «سپانلو آدم امروز بود» به قلم امیرحسن چهلتن
یادداشت «خانه ما همه غمگین‌اند» به قلم عباس صفاری
یادداشت «خداحافظ سپانلوی بزرگ» به قلم اسماعیل یوردشاهیان اورمیا
یادداشت « "کامو"وار باید نوشت » به قلم اکبر معصوم‌بیگی
یادداشت «او شهر را سیاه نمی‌خواست» به قلم حافظ موسوی
یادداشت «هجوم رگبارها در پیاده‌روها» به قلم عسل عباسیان
یادداشت «ختم منظومه تهران» به قلم علی شروقی
روزنامه شرق همچنین گفتگویی منتشرنشده با محمدعلی سپانلو را با عنوان «کاش جان داشتم» با تنظیم پیام حیدر قزوینی منتشر ساخته که در بخشی از مقدمه آن آمده است: «تابستان ١٣٩٣ که «زمستان بلاتکلیف ما» منتشر شد، با سپانلو برای گفتوگی درباره کتابش تماس گرفتیم و با وجود همه بیماری‌هایش گفتگو را پذیرفت: «به‌نظرم جمعه روز خوبی است. صبح جمعه زنگ بزن و اگر حالم خوب بود، بیا» و بعد جمعه صبح، پشت تلفن: «امروز عصر خوب است، اما حالم خوب نیست و نمی‌توانم بنشینم و عکاس نیاور؛ همان عکس‌های قبلی را کار کنید»…. در میانه گفتگو، سپانلو یک‌بار به خاطر درد پایش گفتگو را قطع کرد و بعد از چند دقیقه گفتگو ادامه پیدا کرد، اما باز همه پرسش‌ها تمام نشده بود که سپانلو گفت: «دیگر نمی‌توانم ادامه بدهم و همین‌قدر هم به اندازه دو صفحه روزنامه‌تان شده است». بخش‌هایی از آن گفتگو منتشر نشد و بخش‌هایی هم اصلا پیاده نشد، پیاده هم که می‌شد منتشر نمی‌شد؛ هنوز هم نمی‌شود، اما بخش‌هایی از حرف‌های چاپ‌نشده سپانلو که قابل انتشار است ماند تا امروز….»
در این شماره روزنامه فرهیختگان همچنین این مطالب منتشر شده است:
ماشین جنگی سعودی پشت مزرهای یمن
اردوغان:مخالفان من مخالفان ترکیه هستند
«فاصله زیاد ما با استانداردهای جهانی»؛ گفتگو با فتح‌الله امی، رئیس پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم/ روناک حسینی
«با عشق زندگی کنیم یا عاطفه/ با کسی که عاشقش شدید ازدواج نکنید»؛ گزارش سخنرانی میرمحمد مجد در سمینار بهداشت روانی زن و مرد/ سمیرا بندگان
۴« گام مهم در زندگی زناشویی»؛ گزارش پرسش و پاسخ با حضور میرمحمد مجد
چهار عادتی که برای موفق شدن باید داشته باشید
گزارش قتلی دیگر با موضوع را ناموسی/ فرناز استادنوبری
رئیس دستگاه قضا و ۱۶ ساعت مطالعه در روز
روزنامه شرق در در صفحه ۲ به بازدید آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی از نمایشگاه کتاب تهران پرداخته و از قول وی، سطح نمایشگاه امسال را مطلوب‌تر از سال‌های پیش ارزیابی کرده است. و نوشته که وی با مهم‌توصیف‌کردن نقش کتاب و کتاب‌خوانی در ارتقای سطح فرهنگ جوامع، کتاب را ابزاری بسیار مهم در انتقال معارف و یادگیری علوم و تحقیق و پژوهش دانسته است.
شرق همچنین آورده است: « ملتی که با کتاب آشناست، ملت ضعیفی نخواهد بود و آشنایی هر ملتی با کتاب در ارتقای آن کشور و مردم نقش بسزایی دارد. نفس برگزاری چنین نمایشگاهی بسیار تأثیرگذار است و شور و شوق خاصی را در بین مردم و کسانی که اهل تحقیق و پژوهش هستند، ایجاد می‌کند. درواقع پاداش معنوی برای برگزار‌کنندگان این نمایشگاه، گسترش اشتیاق مردم به کتاب‌خواندن است.»
رئیس دستگاه قضا در پاسخ به این سؤال که در طول روز چند ساعت از وقت خود را به خواندن کتاب اختصاص می‌دهید، گفت: «کتاب بخشی از وجود ما بوده و هست، به‌طوری‌که قبل از ٢٠ سالگی کتاب تألیف کرده‌ام و قبل از ورود به کار اجرائی، در شبانه‌روز حدود ١۵ تا ١۶ ساعت مطالعه می‌کردم.»
خاطراتی از روزهای حلوا حلوا شدن آن رفته‌مرد-۲
شرق در ستون «آینه دیروز» که به عناوین روزنامه های نه سال قبل کشور می پردازد، عناوینی را بازتاب داده که مرور آنها خالی از لطف نیست:
«شرق- آیت الله جنتی: نامه احمدینژاد الهام خداوند است/ جنتی نامه احمدینژاد را با نامه تاریخی حضرت امام به گورباچف، رئیس‌جمهور پیشین اتحاد جماهیر شوروی، قیاس کرد و ضمن تأکید بر اینکه «این حرکت در تاریخ سابقه نداشته»، اضافه کرد: «این نامه ادامه راه امام در این راستا است.
شرق- دفاع حدادعادل و ائمه جمعه از نامه احمدینژاد به بوش/ محمود احمدینژاد در سفری که به اندونزی داشت درخصوص این نامه و بی‌‌توجهی بوش به آن گفت: «این نامه بسیار فراتر از مسائل هستهای است.» وی اظهار کرد: «ما اصولا مسئله هستهای را مسئله مهمی نمی‌‌دانیم، زیرا طبق قانون عمل می‌‌کنیم.» وی با بیان اینکه همه فعالیت‌های ما روشن است، تصریح کرد: «برخی سیاست‌مداران عاقل‌تر از این هستند که کشوری را به احتمال انحراف به سمت سلاح محدود کنند»- احمدینژاد با بیان اینکه نامه دعوتی است به فرهنگ انبیا، گفت: «نحوه پاسخ به این دعوت آینده را روشن خواهد کرد.»- «ما توکلمان به خداست و هرگز احساس تنهایی در دنیا نمی‌کنیم.»
اعتماد ملی- دفاع روحانی از سیاست‌‌های هستهای دوران خاتمی/ روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگاران از اظهارنظر درباره نامه احمدینژاد به بوش خودداری کرد و گفت که دراین‌‌باره نظر خاصی ندارد/ روحانی برای بررسی چالش به‌وجودآمده درباره پرونده هستهای، تاریخ ٢٧سال گذشته را مرور و نتیجه‌‌گیری کرد که در سه چالش پس از انقلاب، آمریکایی‌ها یا طراح بودند، یا حامی یا هم طراح و هم مجری/ «برنامه هستهای از آخرین سال دولت آقای مهندس موسوی شروع شد. در دوران هشت ساله آقای هاشمی تجهیزات وارد کشور شد و در زمان آقای خاتمی این فناوری بومی شد و ساخت سانتریفیوژ با مدل معکوس هم در زمان خاتمی انجام شد»/ «اگر می خواستیم برای این موفقیت‌ها جشن بگیریم هرماه باید یک جشن می‌گرفتیم»/«در ماجرای پرونده هستهای چالش اصلی ما با آمریکا است/«جمهوری اسلامی به‌عنوان اصل استراتژیک اعلام کرد از حق خود نخواهد گذشت اما درعین حال سیاست تعامل را برگزید تا روشن شود آمریکایی‌ها به ما دروغ می بندند»/«ما به مرز توافق با اروپا نزدیک شده بودیم»/ روحانی با بیان اینکه ما یک طرح چهار مرحله‌‌ای را در پاریس روی میز مذاکره گذاشته بودیم راه‌اندازی تأسیسات اصفهان، راه‌اندازی سانتریفیوژها و در پایان راه‌اندازی نطنز را از مفاد این طرح اعلام کرد. وی گفت: «در جلسه پاریس، اروپا قبول کرد که طرح چهار مرحله‌‌ای محور مذاکرات باشد.»
کیهان- یادداشت روز- حسین شریعتمداری- هفته گذشته آقای دکتر حسن روحانی، رئیس سابق گروه مذاکره‌‌کننده ایرانی، با انتشار مقاله‌‌ای در نشریه آمریکایی تایم، راه‌‌حلی در ٩ ماده برای خروج از بنبست کنونی در چالش هستهای کشورمان ارائه کرده بود- انتظار از آقای روحانی این بوده و هست که انتقادها و گلایه‌‌های خویش نسبت به سیاست هستهای کنونی کشورمان را تنها با مسئولان مربوطه در میان گذارند، یعنی دقیقا همان انتظار و توقعی که خود ایشان به هنگام مسئولیت قبلی در پرونده هستهای کشورمان بر آن اصرار می‌ورزیدند. و اما روز جمعه آقای روحانی طی سخنانی در جمع ادوار نمایندگان، ضمن تشریح طرح ٩ماده‌ای خود گفته‌‌اند «برنامه‌ریزی را نمیتوان تنها برمبنای آرمان‌گرایی و اصولگرایی انجام داد.» با شناختی که از جناب آقای دکتر روحانی در دست است، گمان نگارنده آن است که ایشان در اظهارات خویش دچار «سهوالبیان» شده‌اند، زیرا بسیار بعید است که ایشان مفهوم اصولگرایی را ندانند.»
مفتی‌های سعودی سرکرده آمریکا هستند
شرق در خبری نقلی از خبرگزاری مهر، به سخنان اخیر آیت‌الله حسین نوری‌همدانی پرداخته و عنوان «آل‌سعود؛ قبیله‌ای با مذهب خرافی» را برای آن انتخاب نموده است. در این خبر آمده است:
– آل‌سعود دارای یک رژیم قبیله‌ای است و مذهب آنها خرافی و باطل است.
– کسی را باید مفسد دانست که نظم اجتماعی را برهم می‌زند و کسانی که داعش را پرورش دادند و به کشورهای دیگر فرستادند، فاسد هستند.
– توطئه‌ها و نقشه‌های شوم دشمنان را باید جدی گرفت و نسبت به آنها آگاه بود.
– جنگ میان عربستان و یمن نتیجه فعالیت دشمنان اسلام است و موجب شده اسرائیل و آمریکا در حاشیه امن قرار بگیرند.
– آل‌سعود در برابر کفار سر تسلیم فرود می‌آورد و به خودی‌ها حمله می‌کند.
– مفتی‌های سعودی سرکرده آمریکا هستند و بدون آن نمی‌توانند خود را اداره کنند.
در این شماره روزنامه شرق همچنین این مطالب منتشر شده است:
-کارنامه کریمی‌قدوسی
-رد استراتژی انتخاباتی مصباح‌یزدی توسط باهنر
-یادداشت « پُست کتاب ارزان شد» به قلم گیسو فغفورى
-حمله عربستان به انبار مهمات صنعا در آستانه آتش‌بس
-نشنال نیوز: انهدام ذخایر نظامی بعد از آتش بس در یمن
چرا تیراژ کتاب از ۳۰۰۰ به ۵۰۰ رسیده است
شرق در ضمیمه ۲۴ صفحه ای ویژه کتاب که امروز منتشر ساخته، عبارت آسیب‌شناسی افتِ پنجاه‌درصدی تیراژ کتاب را با عنوان «بازگشت به رَبع رشیدی» در صفحه ۱ برجسته ساخته است.
در این ضمیه این عناوین به چاپ رسیده است:
یادداشت « به کتاب که شلیک نمی‌کنند» به قلم احمد غلامی / ۲
یادداشت «می«زَپ»ام پس هستم»؛ شش یادداشت درباره بیست وهشتمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به قلم پویا رفویی / ٣
یادداشت « همه می‌آیند »؛ ایده‌هایی درباره نشر نرم به قلم شیما بهره‌مند /۴
یادداشت «مهاجرت سرمایه» به قلم محسن حکیمی / ۵
یادداشت «روزگار سپری‌شده تیراژ کتاب» به قلم اکبر معصوم‌بیگی / ۶
یادداشت «در بهشت کتاب‌ها» به قلم شاپور بهیان /۶
یادداشت «این است آن داستان وحشتناک»؛ طلسم‌شدگان و ابتذال فراگیر انتشار کتاب، به قلم محمدعلی سپانلو/ ٧
یادداشت «حل این نکته بدین فکر خطا نتوان کرد» به قلم بهاءالدین خرمشاهی / ٧
یادداشت «بحران کتاب: بحران فرهنگ؟» به قلم سوسن شریعتی / ٨
«بازگشت به رَبع رشیدی»، نشست آسیب‌شناسی افتِ پنجاه‌درصدی تیراژ کتاب، با کامران فانی و مراد ثقفی / ٩
گزارش «باز هم قدیمی‌ها»؛ قدیمی های ادبیات ایران در نمایشگاه بیست و هشتم، گزارشی از نمایشگاه کتاب بیست‌و‌هشتم، به قلم على شروقى / ١٣
«وقتی دروغ را زرنگی به حساب می آوریم»؛ گفتگو با محمد محمدعلی درباره رمان تازه منتشرشده‌اش «جهان زندگان»، با تنظیم على شروقى / ١۵
یادداشت « رازپوشى و خشونت » / ۱۷
«رهایی در نوشتن است»؛ گفتگو با محمدرضا خاکی به مناسبت انتشار سه ترجمه تازه‌اش، با تنظیم پیام حیدرقزوینى / ١٨
«شگفتی، روایتی است که به وقوع نپیوندد»؛ روایت انقلاب در «نبرد» فوئنتس، با ترجمه عبدالله کوثری، با تنظیم امیر جلالى / ٢١
یادداشت « پایان خوش ناتمام» / ۲۲
یادداشت « آنچه می‌ماند» / ۲۲
یادداشت « تنفس در هوای نظریه» / ۲۳
یادداشت « گذشته‌نگاری» / ۲۳
یادداشت « شمایل‌نگاری هنر» / ۲۴دین آنلاین، روزنامه های «فرهیختگان» و «شرق» را با این عناوین اقتباسی مرور کرده است: «وجود منتقد و مخالف، نعمت است/ همه حکومتها به‌شدت محتاج نقد هستند/حضرت‌علی(ع) بارها اعلام کردند از من انتقاد کنید/تمام اتفاقاتی که در چند ماه اخیر برای من پیش آمده، به خاطر قانونی ندانستن‌حصر است»، «اقدام وزارت ارشاد در برابر پدیده چاپ کتاب فارسی در کشورهای همسایه چیست؟»، «به جای شعار دادن، کاری کنیم که شخصیت افراد، فرهنگی شود»، «در چند سال گذشته به بهانه ناسازگاری اسلام با لیبرالیسم، از این واژه به عنوان یک فحش سیاسی استفاده می‌کردند/ انسان با هر تفکر و اندیشه‌ای که دارد موجودی شایسته احترام است»، «داعش بیشترین سود را از انشعاب در گروه‌های رادیکال اسلامی در پاکستان و افغانستان خواهد برد»، «دفن شاعر تهران در امام زاده صالح، نیازمند توصیه نامه معاون فرهنگی وزیر ارشاد/آیا داستان ممانعت از دفن امیره الشعرای غزل در امامزاده برای سپانلو هم رخ خواهد داد؟»، «رئیس دستگاه قضا و ۱۶ ساعت مطالعه در روز»، «خاطراتی از روزهای حلوا حلوا شدن آن رفته‌مرد-۲»، «مفتی‌های سعودی سرکرده آمریکا هستند» و «چرا تیراژ کتاب از ۳۰۰۰ به ۵۰۰ رسیده است»بررسی مطبوعات/ چهار‌شنبه ۲۳ اردیبهشت (۱)
